Uit Drapeau Rouge – Rode Vaan no 1, sept. 2020: Crisis van de gezondheidszorg en crisis van het kapitaal

Uit Drapeau Rouge – Rode Vaan no 1, sept. 2020:

Crisis van de gezondheidszorg en crisis van het kapitaal

De COVID-19-pandemie van 2020 maakt de diepe crisis, waarmee de gezondheidszorg wordt geconfronteerd, héél duidelijk en concreet. Dit in de hele kapitalistische wereld, in België èn Europa. Maar deze crisis is niet nieuw en maakt deel uit van de wereldwijde aanvallen van de burgerij op de sociale zekerheid.

De privatisering van een gezondheidssector, steeds meer onderworpen aan de anarchie van concurrentie

In de kapitalistische maatschappij is de economische activiteit volledig gericht op de productie en verkoop van waren, waardoor de heersende klassen enorme winsten kunnen halen uit de grootst mogelijke uitbuiting van de werkers.

Tot op zekere hoogte, vooral sinds de Tweede Wereldoorlog en in het bijzonder door de overwinning van de USSR op nazi-Duitsland, maakte de strijd van de werkers dat de gezondheidssector nog een openbare sector bleef die voor ieder toegankelijke gezondheid leverde. Het was een periode – van eind ‘50 tot 1980 - van sterke economische groei, waarin de werkers – omdat die nodig waren voor de productie - relatief beter werden “betaald” dan nu.

Door chronische overcapaciteit, kwam een einde aan die sterke groei, rond 1980. Die chronische overcapaciteit heeft de strijd tussen de kapitalisten om de marktaandelen van de concurrenten, aangewakkerd en geleid tot een enorme toename van de uitbuiting van de arbeidersklasse.

In de gezondheidssector leidde dit tot geleidelijke privatisering van de sector, waardoor de zorg meer en meer “koopwaar” werd.

Een sector die gebaseerd is op dienstverlening aan het publiek, het resultaat van de strijd voor sociale zekerheid in de naoorlogse periode, kan men niet zomaar in één dag of één jaar privatiseren. De eerste stap was besparingen door voeren en de werking van de sector om te zetten in “warenverkoop”.

We kennen nog goed de besparingen die opeenvolgende regeringen, van liberalen, socialisten, nationalisten of katholieken, probeerden door te voeren in de gezondheidszorg onder impuls van de richtlijnen van de Europese Unie. Het aantal ziekenhuisbedden in België, dat tot 1980 nog toenam (tot 9,4 bedden per 1000 inwoners), is in 40 jaar tijd met meer dan een derde afgenomen (vandaag: ongeveer 6 bedden per 1000 inwoners) – hetgeen de impact van het coronavirus in ziekenhuizen vertienvoudigde, doordat men snel het verzadigingspunt bereikte.

Tussen 2011 en 2018 heeft de Europese Unie haar lidstaten zo dus al 63 keer aanbevolen om de uitgaven voor gezondheidszorg te verminderen. Op het hoogtepunt van de crisis eisten deze criminelen dat Griekenland de uitgaven voor volksgezondheid zou beperken tot "6% van het BBP of minder" - terwijl het BBP zelf met ongeveer 25% daalde! Door de volksgezondheidskosten te koppelen aan het BBP, zijn deskundigen op het gebied van kapitaalbalans zich terdege bewust van de schade die zij veroorzaken - aangezien zij verdere verlagingen eisen van de exploitatiekosten van openbare gezondheidsfaciliteiten in tijden van kapitaalcrisis, wanneer de mensen nog minder middelen hebben om dokters en medicijnen uit eigen zak te betalen!

Maar naast de besparingen verandert de hele logica van de sector beetje bij beetje: het verworden tot koopwaar van de sector neemt toe met de toename van het privé-kapitaal dat erin wordt geïnvesteerd. Dit gebeurt niet alleen omwille van objectieve oorzaken (vergrijzing van de bevolking, toenemende technische aard van de geneeskunde, bijvoorbeeld in medische beeldvorming), maar vooral om politieke redenen: de teugels worden in handen gegeven van farmaceutische bedrijven die de wet dicteren in de gezondheidssector. Maar ook de Europese Unie wil via haar "dienstenrichtlijn" en wetten, de publieke sectoren vernietigen en alle gebieden voor concurrentie open te stellen. Er wordt bespaard op preventieprogramma's die de gezondheidskosten kunnen verlagen en men introduceert prijs- en financieringsmethoden die de solidariteit tussen spelers in de sector doorbreken.

Zo helpen complexe en vaak tegenstrijdige financieringsregels bij het ontmantelen van openbare diensten, met name ziekenhuizen. De logica is tweeledig:

– Enerzijds, in plaats van ziekenhuizen als één geheel te financieren, introduceert men vooral financiering naar prestatie. Bepaalde handelingen, met name medisch-technische (bijvoorbeeld radiologie), zijn zeer lonend, zowel voor ziekenhuizen als voor zorgverleners - met name bepaalde bevoorrechte categorieën artsen. Veel ziekenhuizen zullen dan hun personeel aanmoedigen om duizenden onderzoeken en procedures te bestellen en uit te voeren die geen medisch belang hebben voor de patiënt, maar die wel goed worden vergoed door het RIZIV. Het is duidelijk dat iemand ze goed moet betalen. En voor wat ziekenhuizen en doktoren oogsten, is het de sociale zekerheid die betaalt. Dit introduceert concurrentie tussen twee domeinen van de sociale zekerheid, die "steeds duurder worden" en "geprivatiseerd moeten worden" volgens de heersende visie.

– Bovendien wordt het "Budget van Financiële Middelen" (BMF) van ziekenhuizen bepaald volgens een volkomen perverse logica. Voor een bepaalde activiteit (bijvoorbeeld de automatisering van het patiëntendossier) of globaal voor een categorie van ziekenhuisopnames, wordt een "globale enveloppe" bepaald voor alle ziekenhuizen in het land. Een pervers systeem dat de facto bezuinigingen bewerkstelligt, en wordt toegepast in vele andere openbare diensten: deze enveloppe wordt over de ziekenhuizen verdeeld volgens de "kwaliteit" en "kwantiteit" van de activiteit. Dit wordt gemeten via de “Nursing Minimum Dataset” (NMDS) en de “Hospital Minimum Dataset”. Zo financiert men jaarlijks meer de ziekenhuizen die - voor een bepaald type ingreep (zoals een blindedarmoperatie) - een lagere gemiddelde opnameduur hebben dan andere. Elk ziekenhuis zal daarom proberen de duur van zijn opnameduur in te korten tot onder het gemiddelde. Maar uiteraard, aangezien alle ziekenhuizen hetzelfde doen, daalt het gemiddelde het volgende jaar. En zo komt men in een neerwaartse spiraal terecht waarin men steeds kortere ziekenhuisopnames wilt, en men de patiënt het ziekenhuis uitgooit, waar dat eigenlijk nog niet zou moeten.

In ziekenhuizen vermindert men vervolgens het aantal zorgverleners, maar men creeërt wel afdelingen van financiële experts die als "managementcontrollers" worden ingezet om de prijsstelling en de "BMF" die aan het ziekenhuis wordt toegewezen te optimaliseren.

Daarbij moet het ziekenhuis zich nu vaak prostitueren bij de privé-ziektekostenverzekering om zijn financieringstekorten te compenseren. Deze worden ook direct of indirect door de werkers betaald! En, net als de “tweede pensioenpijler”, beginnen deze privé-verzekeringen langzamerhand voorrang te krijgen op de sociale zekerheid voor iedereen. En zelfs de mutualiteiten worden door Europese richtlijnen gedwongen of zelfs gedwongen om dit duivelse spel te spelen.

Geleidelijk aan, vanwege deze logica en ondanks de aanzienlijke inspanningen van zorgverleners en al het ziekenhuispersoneel, verslechtert de gezondheidszorg. Ze wordt nog steeds als te duur beschouwd, vooral vanwege het aandeel van medicijnen geleverd door de farmaceutische bedrijven waar ziekenhuizen, net als patiënten, steeds meer voor moeten betalen. Die situatie leidt naar verklaringen dat "openbare diensten niet werken" of dat "ons gezondheidszorgsysteem hervormd moet worden".

Het fruit wordt zo rijp gemaakt om geplukt te worden door het multinationale grootkapitaal... en zo wordt de sector geprivatiseerd.

Hoewel deze logica tot op zekere hoogte nog getemperd wordt door de verworvenheden van de sociale zekerheid in België en het verzet van de werkers, is ze toch al sterk aanwezig. Men stapt af van de logica van het voldoen aan een sociale en collectieve behoefte, en men begint de logica te volgen van een aandbod om te voldoen aan een koopkrachtige vraag. En jammer voor degenen die de gezondheidszorg het meeste nodig hebben maar de minste middelen hebben om ervoor te betalen!

Op een gegeven moment schakelt de hele sector over naar de privésector en bevinden we ons in een Amerikaans systeem, waar onverzekerde patiënten worden geweigerd of mensen worden gedwongen om zich gedeeltelijk te verzekeren vanwege de kosten van bescherming. Dit kan dan weer zeer ernstige gevolgen hebben als u de verkeerde vakjes in deze verzekeringslotto aanvinkt en u juist voor de ziekte “vergat” te verzekeren "vergat" de ziekte die u treft. Het resultaat is een levenslange schuld, of de verkoop van het huis… en anders de straat!

De pandemie en het feest van de digitale speurneuzen.

We weten dat deze pandemie een zegen is voor bepaalde kapitaalsectoren, juist voor degenen wier winsten toch al het hoogst waren. De hightechsectoren pretenderen de zorgsector "te helpen" door het aanbieden van tablets aan ziekenhuizen en verpleeghuizen "om contact te houden", door "gratis" videoconferentiesystemen aan te bieden aan zorginstellingen gedurende de pandemie. In feite oefenen deze bedrijven een constante druk uit om collectieve gezondheidsstructuren (ziekenhuizen, gemeenschapscentra) af te schaffen en te vervangen door technologische oplossingen die mogelijk worden ondersteund door geprivatiseerde zorgverleners. Hierdoor kan het aantal ziekenhuisbedden NOG verder worden teruggebracht, worden patiënten 'thuis verpleegd' en komen zelfstandige verpleegkundigen één of twee keer per dag op bezoek.

Het is duidelijk dat de patiënt des te beter "thuis verpleegd" zal zijn, naarmate zijn accommodatie ruim en degelijk is, waardoor de kwaliteit van de zorg (met name op het gebied van hygiëne en comfort) steeds meer een kwestie van klasse wordt.

Het ziekenhuis, zoals alle collectieve structuren die uit het verleden zijn geërfd, had tot op zekere hoogte tot doel om iedereen zorg te bieden van identieke kwaliteit. Zo onstonden er al verschillen in "comfort" en "hotel" - tussen chique privéziekenhuizen en slecht openbare ziekenhuizen. gefinancierd, tussen voor werkers onbetaalbare "eenpersoonskamers" en kamers met 2 of 4 bedden.

Nu kan de patiënt met betere huisvesting en een betere connectiviteitsinfrastructuur (snelle internetverbinding met wifi in alle kamers, nieuwste generatie smartphone) NOG beter gevolgd worden. Ondertussen maken Telenet en Proximus enorme winsten, om nog maar te zwijgen van Apple, met een marktkapitalisatie van net meer dan $ 2 biljoen. De "gezondheidsgegevens", verzameld via duizend "smartphoneapplicaties" en "verbonden apparaten" (digitale thermometer, enz.), zullen worden gebruikt door Google en co, dat ze zal doorverkopen aan verzekeringsmaatschappijen en farmaceutische bedrijven. We zijn er al niet ver van verwijderd!

De vernietiging van collectieve gezondheidsstructuren wordt zo nog VERSNELD door de Covid-19-pandemie, in een groot feestmaal voor de aaseters van het grote digitale kapitaal en het groot kapitaal van de online verkoop.

Een beleid dat niet alleen gericht is op besparingen, maar ook op de verdeling van de werkers

Tijdens deze gezondheidscrisis werd er veel gepraat over het schandaal van de desorganisatie van politieke beslissingen in een land waar de gezondheidsverantwoordelijkheden verdeeld zijn over 9 ministers. Op het niveau van de gezondheidsinstellingen en -diensten zelf is de situatie niet beter: preventie hangt af van de gemeenschappen, ziekenhuizen zijn federaal en rust- en verzorgingstehuizen zijn regionale bevoegdheid!

Gezien de spanningen inzake financiering die zo ontstaan, staat dit niet alleen de ontwikkeling van een samenhangend gezondheidsbeleid in de weg (zelfs als onze politieke leiders het zouden willen!) maar draagt dit bij tot een verdeling van de werkers.

Zo wordt een "coronavirus"-bonus specifiek toegekend aan zorgverleners in het ziekenhuis, maar diegenen in de rust= en verzorgingshuizen, die juist zoveel hebben geleden, worden uitgesloten!

En zowel de leiders van burgerlijke partijen als sommigen van syndicale organisaties waarmee sociale pacten worden gesloten, verraden het volk en verdelen de werkers om ze dan ook nog tegen elkaar op te zetten. Zo wordt er binnen de ziekenhuissector onderscheid gemaakt tussen technisch personeel, arbeiders en schoonmaakpersoneel, brancardiers, de verschillende categorieën zorgverleners (verpleegassistenten, verpleegkundigen met meer of minder diploma's). Sommigen zullen profiteren van hulp of opwaarderingen, anderen niet. Dus in de zeldzame momenten dat de economische situatie (covid) of de strijd van de werkers (betogingen van de “witte woede”) de regeringen dwingen om hulpmaatregelen toe te kennen aan bepaalde werkers in de sector, negeert men altijd degenen in die gezondheidsberoepen (in het bijzonder in de ziekenhuizen) die als “minder dicht bij de patiënten” worden beschouwd en daarom minder erkend. Deze beroepen zijn echter net zo essentieel om het ziekenhuis te laten werken!

De logica van het kapitaal dringt in toenemende mate de gezondheidssector binnen: de strategie van de bourgeoisie beoogt haar privatisering te versnellen door haar "competitiever" te maken en door concurrentie te ontwikkelen tussen zorginstellingen, tussen overheidsniveaus (regio's, gemeenschappen, federaal) maar helaas ook tussen werkers.

Een zieke gezondheidssector in een samenleving die ziek is van het kapitalisme

Maar het probleem van de gezondheidssector is globaal: de arbeidsomstandigheden in alle zorginstellingen verslechteren, apparatuur valt uit elkaar, terwijl de samenleving als geheel steeds zieker wordt. Overal worden arbeiders het slachtoffer van een ondraaglijke werkorganisatie: er zijn meer dan 400.000 langdurig zieken in België, die door de wet steeds minder beschermd worden. Zo maakt de nieuwe wet over "re-integratieroutes" voor langdurig zieken, de onzekerheid bij de werkers groter. Ze worden gedwongen om naar hun ondraaglijke job terug te keren terwijl ze niet genezen zijn. Het leidt tot zelfmoorden!

Geneeskunde en wetenschap worden steeds meer gericht op de winsten van de kapitalisten (in het bijzonder de farmaceutische industrie), en men ziet bij de bevolking een groeiend wantrouwen jegens geneeskunde en wetenschap zich ontwikkelen - zelfs wanneer er nog een collectief nut is (zoals bij vaccinatie-campagnes bijvoorbeeld) Dit draagt bij aan de algemene verslechtering van de gezondheidssituatie in onze landen.

En dan verbaast men zich erover dat zorginstellingen zo overbelast zijn en hun werk onmogelijk wordt!

Wat te doen ?

We moeten onvermoeibaar strijden tegen alle opeenvolgende "hervormingen" van, en besparingen in de sociale zekerheid en de gezondheidszorg van de afgelopen veertig jaar, hervormingen en besparingen waaraan alle burgerlijke partijen medeplichtig zijn geweest - al te vaak met inbegrip van bepaalde vakbondsleiders.

We mogen geen illusies hebben: onder het kapitalisme is het onmogelijk dat het hele volk op lange termijn profiteert van alle technische vooruitgang, zowel op het gebied van gezondheid als op elk ander gebied waar de arbeidsproductiviteit toeneemt. Om voor iedereen effectieve gezondheidszorg te hebben, het recht te hebben op werk, onderwijs, cultuur, echte democratie, enz. kan dat alleen worden bereikt als we ons ontdoen van dit kapitalisme in vergevorderde ontbinding en verrotting, en we een socialistische samenleving hebben gevestigd (aan ieder naargelang zijn werk), als overgang naar de communistische samenleving (aan ieder volgens zijn behoeften en door ieder naargelang zijn mogelijkheden). De Communistische Partij strijdt en mobilisert voor deze verandering van de samenleving.

De perverse paradox van het kapitaal is dat de vooruitgang die de mensheid ten goede zou moeten komen, de vijand van de mensheid wordt en dat wat de last van de werker lichter en korter zou moeten maken, wordt gebruikt om hem te bedreigen, zijn bestaan onzekerder te maken of zijn loon te verlagen. Kortom, de technologische vooruitgang onder het kapitalisme staat in dienst van de steeds grotere uitbuiting van werkers. Dit geldt zowel in de gezondheidssector als in elke andere sector. Als de burgerij schrijft dat gezondheidszorg te duur is, is dat slechts een voorbeeld van dit principe.

We moeten elk van deze tegenslagen bestrijden, wetende dat het breekpunt nadert. Adequate gezondheidszorg, goede arbeidsomstandigheden voor iedereen, dit zijn basisbehoeften maar onverenigbaar met het voortbestaan van het kapitalisme.

We moeten vechten voor medicijnen, preventief en curatief, geïntegreerd in het sociale weefsel, buurten, bedrijven en de samenleving als geheel. Deze benadering van "allesomvattende zorg", gedeeltelijk ontwikkeld op zeer lokaal niveau in België in de vorm van gezondheidscentra, moet op mondiaal en nationaal niveau worden ingezet. Dit idee van "integrale zorg" voor de hele gemeenschap maakt de Cubaanse geneeskunde juist zo succesvol, effectief en toegankelijk in een land dat economisch benadeeld en verarmd is door het meedogenloze Amerikaanse embargo. De pandemie toont duidelijk de grenzen aan van het individualistische model van de organisatie van de gezondheid, terwijl het Cubaanse model gebaseerd is op "activiteiten van onderwijs, promotie, genezing en gezondheidsrevalidatie, gericht op zowel het individu, als het gezin en de gemeenschap.

Deze strijd is de strijd van werkers in de gezondheidssector, die vandaag aan de frontlinie staan ​​en voor wie we voldoende werkplaatsen moeten eisen, met goede uitrusting en goede arbeidsomstandigheden. Maar het is ook de strijd van alle werers en ontvangers van sociale uitkeringen om toegang tot hoogwaardige gezondheidszorg voor iedereen, voor alle werkers, ziek van of bedreigd door het kapitaal.

Werkgroep Gezondheid van de PCB-CPB