28-04-2012

PVDA-leden vss Voorzitter Peter Mertens: personencultus of onvermogen tot marxistische analyse? (4)


Peter Mertens en ander woordvoerders van de PVDA proberen gerust te stellen dat hoewel “tactisch naar de massa's” niet de “intern verworven grote revolutionaire strategieën” en de “intern verworven marxistische inzichten” uitgebreid wordt gepropageerd, de interne consolidatie er wel zou zijn, door marxistische vorming.
Hieronder een voorbeeld van zo'n “
interne consolidatie via marxistische vorming rond revolutionaire strategie”.

Partij van de Arbeid van België, “De crisis, de klassenstrijd en de grote mogelijkheden voor de PVDA - Nationale Conferentie van de PVDA 26 maart 2011”12

"De wereld van morgen, het socialisme, komt niet uit de lucht gevallen. Ze zal niet van bovenuit cadeau worden gedaan. Ze is het resultaat van een lange periode van conflict tussen de twee grote vijandelijke kampen die rechtstreeks tegenover elkaar staan: de bezittende klasse (het kapitaal) en de werkende klasse. Op verschillende terreinen."3
I. Het kapitalisme in crisis. De opkomst van het verzet.

1. Wij zitten in een systeemcrisis, een crisis van het kapitalisme waarbij alle tegenstellingen zich snel ophopen. Aan de basis ligt een zware crisis van overproductie (...): de financiële wereld implodeerde net niet, de sociale situatie verslechtert vlug, de democratische rechten worden bedreigd, de internationale krachtsverhoudingen wankelen en het kapitalisme kent de eerste grote ideologische crisis sinds de val van de socialistische landen. Door de massale tussenkomst van de staten is de crisis verder uitgedeind naar de staatsfinanciën. (...)We bevinden ons helemaal onderaan in een langdurige periode van economische stilstand, van grote herstructureringen en zware besparingsplannen. (...)(D)at stelt wereldwijd enorme uitdagingen aan de communistische krachten. Wij staan aan de vooravond van de overgang naar een andere fase in de ontwikkeling van de klassenstrijd. Wij moeten de gebeurtenissen beheersen en de partij afstemmen op de nieuwe taken. (...)
2. (...)
Eenmaal de mensen in zichzelf de kracht vinden, en zich bewust worden van de macht van het volk, zijn ze tot grote dingen in staat. Er zal steeds meer vraag komen naar een coherente verklaring, naar concrete oplossingen, en naar een consequente partij die voor de werknemersbelangen wil vechten. Er komen erg zware tijden aan, we moeten niemand een rad voor de ogen draaien. Het zal erg moeilijk zijn, ook voor ons. Maar door het moeras van de crisis moeten wij vooral de kansen en de verantwoordelijkheden ontdekken die deze periode ons biedt.
3. De economische crisis van overproductie ligt aan de basis van de systeemcrisis. De snelle naoorlogse groei kwam tot stilstand in 1973. (...)
Het zwakke herstel blijft zeer broos en er zijn veel redenen om te denken dat het elk moment terug omslaat, want heel veel financiële, economische en politieke risico's stapelen zich op. De crisis is zeker niet gedaan. Waarschijnlijk evolueren we naar een tweede fase.
4. Het kapitaal reageerde op de crisis van overproductie met de vernietiging van productiemiddelen en het afdanken van arbeidskrachten. Over de hele wereld kwam een stroom van afdankingen, sluitingen, fusies, loonafbraak en flexibilisering op gang. De kapitalisten "reorganiseren" hun productieapparaat om de productiekost te verlagen en bereiden zich met een golf van saneringen voor op de na-crisis. De werkloosheid haalt bijzonder hoge scores. Ze is in de meeste landen met de helft gestegen. (....)
Terwijl de Europese Unie formeel geen wetgevende bevoegdheid heeft over de sociale politiek van de lidstaten, wringt ze zich met alle mogelijke middelen binnen op het domein van de lonen, de loonindexering, de loopbanen, de pensioenen en de werkvoorwaarden. Dit geldt heel in het bijzonder voor het competitiviteitspact; het blijft betrekkelijk vaag en laat dus toe tussen te komen op een ruim aantal vlakken. Deze beslissing is genomen door een mengeling van politieke stromingen, door regeringen waar zowel conservatieven, liberalen, nationalisten en sociaaldemocraten deel van uitmaken. (...)
20. De systeemcrisis eist vandaag een systemisch antwoord: het socialisme. Het kapitalisme kent zijn eerste fundamentele economische en ideologische crisis sinds de val van de socialistische landen in Oost-Europa. Nu moet het maatschappijdebat opnieuw geboren worden. Het zogezegde "einde van de geschiedenis" kan de doorstart naar een nieuw socialistisch tijdperk betekenen. Want geen enkele antagonistische tegenstelling van het kapitalisme kan worden verholpen zonder dat de macht van de monopolies wordt gebroken, zonder dat de samenleving zich bevrijdt van hun dictatuur. De "controle" die de sociaaldemocratie al meer dan een eeuw voorstaat, heeft nooit de economische macht kunnen treffen. Het gevolg daarvan is een ontoelaatbare polarisatie, catastrofale crisissen zoals die van vandaag en veroveringsoorlogen. Alles wijst erop: het systeem is hiertoe opnieuw bereid. Doordat de monopolies en de grote financile ondernemingen zich versterken dankzij de crisis, wordt het gepraat over "controle" en "hervormingen" steeds lachwekkender.
Wij moeten aan de mensen duidelijk maken dat er een alternatief is. Zodat ze loskomen uit de verstikkende greep van deze maatschappij. Dit is niet het eeuwigdurende en enig mogelijke systeem. De pragmatici noemen dit "dromen". Zij zien alleen de onmiddellijke taken.4 We moeten een maatschappijvisie ontwikkelen, niet tot in de details, maar ons wel uitspreken over essentiële zaken als: wat blijft in de markt, wat wordt gecentraliseerd, hoe integreren we een ecologische visie... Dat zijn complexe vraagstukken. Enkel vertrekken van de huidige situatie volstaat niet. We moeten verdergaan en stellen dat een andere maatschappij mogelijk is. En als men dat dromen noemt, laat het een populaire droom zijn, want het enige alternatief is de nachtmerrie van de dagdagelijkse ellende van het kapitalisme.5
Wij zitten in een systeemcrisis, een crisis van het kapitalisme(...) De economische crisis van overproductie ligt aan de basis van de systeemcrisis(...)De systeemcrisis eist vandaag een systemisch antwoord: het socialisme.
Maar dan: “We moeten een maatschappijvisie ontwikkelen, niet tot in de details, maar ons wel uitspreken over essentiële zaken als: wat blijft in de markt, wat wordt gecentraliseerd, hoe integreren we een ecologische visie....
Wat blijf in de markt” betekent in hoever blijven kapitalistische productieverhoudingen nog voortbestaan: produceren en ruilen voor de ruilwaarde (gelijk aan de nodige arbeidstijd). Maar zijn dat dan individuele producenten? Of gaat het over bedrijfjes? ....Dan ben je weer bezig met de ontwikkeling naar kapitalisme! De markt zal verdwijnen voor een socialistische plan-economie. De productie in functie van een koopkrachtige vraag zal ontwikkelen in de richting van de productie in functie van de echte BEHOEFTE... en dus zit de “ecologische visie” er automatisch in. En waarom niet EERST een ontwikkeling van een strategie om het kapitalisme te overwinnen, de kapitalisten te onteigenen en de macht van de werkers te vestigen. Want als dat niet gebeurt, kun je over die nieuwe alternatieve maatschappij inderdaad alleen maar dromen......
En dan nog: waarom het wiel opnieuw uitvinden “we moeten een maatschappijvisie ontwikkelen” als (zoals Peter Mertens zegt) de historische socialistische maatschappijen onstaan na revolutie niet als te bestuderen modellen worden aanvaard. Ze worden bij voorbaat al als mislukt afgewezen.Verder.
II. De kansen grijpen die de volksopstanden en de heropleving van de klassenstrijd ons bieden

(...)
23. In heel de Europese Unie wordt gestreden tegen de afbraak- en besparingsplannen die de crisis willen doen betalen door de werkende mensen. Sinds 2008 heeft Griekenland onder impuls van een klassensyndicalisme tientallen dagen van algemene staking gekend. In Frankrijk heeft zich een langdurige strijd ontwikkeld tegen de hervorming van de pensioenen. In Portugal waren er grote protestbetogingen tegen het besparingsplan van de socialistische regering. In Spanje en Itali werd in 2010 het hele jaar door gestaakt, betoogd en actie gevoerd. En ook in Groot-Brittannië zag de overheid in Londen een reusachtige betoging tegen het besparingsplan. Zowel in Griekenland, als in Portugal en Frankrijk stonden en staan communistische partijen en militanten vooraan in het verzet. Hun werk in de vakbonden is cruciaal om de brede massa's te mobiliseren en een antikapitalistische richting te geven.
24. Naast de levensbelangrijke voortrekkersrol van de communistische partijen en de revolutionaire rol van de brede arbeidersbeweging is er nog een derde element van vitaal belang: de jongerenbeweging. Het samensmelten van het verzet van de arbeidersbeweging in Frankrijk vorig jaar (tegen de pensioenhervorming) met de beweging van de scholieren (verenigd in de scholierenvakbond), was een cruciaal punt uit de beweging. Ook in Groot-Brittannië, Italië is er een heropleving van de studentenstrijd (tegen de onderwijshervormingen) en van de jongerenbeweging. De jongeren hebben een bijzonder belangrijke rol gespeeld in de revolutionaire beweging in Tunesië en in Egypte en ze waren  alle verhoudingen in acht genomen  ook in ons land de trekkende kracht van de "frietrevolutie".
25. In ons land is het bewustzijn nog niet zo ver gevorderd als in de mediterrane landen van Europa. Dat heeft zowel met objectieve als subjectieve factoren te maken.
  1. Objectief gezien hebben verschillende factoren de schok van de crisis in België verzacht en de evolutie van de conjunctuur is relatief "gunstig" in vergelijking met andere Europese landen. Zelfs zonder regering daalt het begrotingstekort sneller, is de groei hoger en de werkloosheid lager; de Belgische economie profiteert van het aanzuigeffect van Duitsland. De technische werkloosheid vormde een buffer tegen afdankingen en de werkloosheidsvergoeding heeft gedeeltelijk de verminderde koopkracht opgevangen. De lonen zijn nog steeds geïndexeerd en de koppeling van de sociale uitkeringen aan de welvaart werd gedeeltelijk hersteld. Op al deze terreinen moeten de belangrijkste aanvallen nog komen: een nieuw generatiepact met nieuwe beperkingen voor wie vervroegd op pensioen wil, een aanval op de index en antisociale besparingsmaatregelen om het begrotingstekort te verminderen.
  2. Subjectief volgt daaruit dat de massa's nog niet woedend kunnen zijn op precieze maatregelen, behalve bij het begin van de strijd tegen het interprofessioneel akkoord. De geest van klassensamenwerking, die onderwerping en matiging predikt, beïnvloedt in crisistijd ook de arbeidersbeweging. Eerst en vooral blijven de sociaaldemocratie (voornamelijk de PS) en de christendemocratie een grote ideologische invloed uitoefenen op de vakbonden. Verder wordt het klassenbewustzijn afgestompt door het nationalisme. In Vlaanderen is de N-VA de locomotief van het rechts nationalisme geworden. Bart De Wever wil "rechts zonder complexen" op alle terreinen: ethisch, cultureel, sociaal-economisch enz. Deze contrareformatie6 is een concept en een strategie die uitgedokterd werd in de laboratoria van nieuw-rechts. Het omvat drie assen: (a) het nationalistisch corporatisme, gekleed in een nieuwe taal: "de organische Vlaamse cultuurgemeenschap"; (b) de ethische conservatieve contrareformatie ("een omgekeerde mei '68"); (c) een agressief neoliberaal beleid (het programma van VOKA). Het nationalisme is een vergif dat klassencollaboratie ("gemeenschapszin" en identiteitsdiscours) verkondigt en Bart De Wever heeft dit bodem-nationalisme salonfhig7 gemaakt.
26. Er is nog een andere subjectieve factor: de krachten van onze partij beantwoorden niet aan de taken en de mogelijkheden. Wij willen een partij die de zaken mee verandert, die zich niet tevreden stelt met het leveren van commentaar maar die leidt. Toch hebben wij (ook om historische en sociale redenen) nog niet dezelfde impact als bijvoorbeeld onze zusterpartijen, de KKE in Griekenland en de PCP in Portugal.
Dat belet niet dat we fier mogen zijn op het werk van onze kameraden, ook van wie achter de schermen en in alle stilte actief is.

Ons werk heeft bijgedragen aan de start van prille strijdbewegingen zowel op syndicaal vlak als in de strijd tegen het nationalisme en in de steun aan de nationaal-democratische revoluties. We hebben ook gescoord op het niveau van de politieke profilering van de partij: de onthulling over de Top 50 van de bedrijven; het werk rond de miljonairstaks; de koppige eis voor 6 % btw op energie; de brochure "Wij zijn één, nous sommes un"; de tussenkomsten over Tunesië Dat werk heeft het terrein politiek helpen voorbereiden.

In deze kleine verwezenlijkingen de kiemen van de kentering zien, dat is de enige correcte houding. Grote veranderingen worden mogelijk als dit potentieel écht ten volle tot leven wordt gewekt, wanneer de arbeidskrachten zich ten volle in een consequente klassenstrijd zullen kunnen ontplooien.
27. Als revolutionaire partij moeten wij een verbinding maken tussen de strijd tegen de besparingen, de strijd tegen het separatisme en de verdeeldheid, en de solidariteit met de democratische revoluties in het Midden-Oosten. Het is onze taak om deze bewegingen uit te diepen en naar de juiste kant te doen kantelen. Op geen van de terreinen is de strijd gewonnen. Wanneer wij niet goed inhoudelijk en organisatorisch werken, kunnen deze bewegingen ook op nederlagen uitlopen: terugplooien op zichzelf of op het communautaire; pessimisme en defaitisme enz.
We moeten de strijd tegen het nationalisme binnenbrengen in de sociaal-economische strijd, in de geplande acties en betogingen; zodat de strijd niet uitloopt op een communautair resultaat (zoals in 1960-61). Maar we moeten ook de solidariteit met de volksbewegingen in Tunesië en Egypte binnenbrengen. De nationaal-democratische revolutie is niet alleen een zaak van de werkende bevolking van Arabische en Maghrebijnse afkomst. Het is een zaak van hl de arbeidersbeweging en de progressieve beweging. De arbeidersklasse hier kan niet vrij zijn, zolang ze zich niet verbindt met de vrijheidsstrijd van de arbeidersklasse in de onderdrukte landen. Het is de crisis van hetzelfde systeem, het zijn dezelfde gangsters van het IMF, de Wereldbank, de Europese Commissie die overal matiging opleggen en de sociale bescherming vernietigen om de grote aandeelhouders en de banken te redden. Wij hebben als taak de mensen inzicht te geven in dit systeem, de band tussen de verschillende gebeurtenissen te verduidelijken en de noodzaak van een socialistische samenleving voorop te stellen.
28. Wij moeten in de komende periode steeds goed het moment weten te vatten. Seize the moment! "Dat wil zeggen: op bepaalde momenten, als alle omstandigheden het toelaten, moet je het initiatief nemen, versnellen, niet talmen. Dat is zoals het geschikte moment aanvoelen voor de beslissende demarrage in een wielerkoers.”8 Dat is nodig om de ontluikende klassenstrijd met alle creativiteit, verbeeldingskracht en energie uit te diepen. Weg met de routine; weg met de verstikkende wetten van de gewoonte; weg met de bureaucratische aanpak die elke strijd en initiatief beschouwt als een "lastige hindernis" op de "vastgelegde" planning; weg met het dwergmuizensyndroom dat alle dromen verhindert en onze ambitie vastlegt op het niveau van een molshoop; weg met het paternalisme dat verhindert dat nieuwe taken gegeven worden aan nieuwe krachten.
De kansen grijpen die de volksopstanden en de heropleving van de klassenstrijd ons bieden (...) In heel de Europese Unie wordt gestreden tegen de afbraak- en besparingsplannen die de crisis willen doen betalen door de werkende mensen. (....) In ons land is het bewustzijn nog niet zo ver gevorderd als in de mediterrane landen van Europa.(...) de belangrijkste aanvallen moeten nog komen(...) de massa's kunnen nog niet woedend kunnen op precieze maatregelen, behalve bij het begin van de strijd tegen het interprofessioneel akkoord. De geest van klassensamenwerking, die onderwerping en matiging predikt, beïnvloedt in crisistijd ook de arbeidersbeweging. Eerst en vooral blijven de sociaaldemocratie (voornamelijk de PS) en de christendemocratie een grote ideologische invloed uitoefenen op de vakbonden. Verder wordt het klassenbewustzijn afgestompt door het nationalisme.(....)
De krachten van onze partij beantwoorden niet aan de taken en de mogelijkheden. Wij willen een partij die de zaken mee verandert, die zich niet tevreden stelt met het leveren van commentaar maar die leidt. Toch hebben wij (ook om historische en sociale redenen) nog niet dezelfde impact als bijvoorbeeld onze zusterpartijen, de KKE in Griekenland en de PCP in Portugal(...)
Als revolutionaire partij moeten wij een verbinding maken tussen de strijd tegen de besparingen, de strijd tegen het separatisme en de verdeeldheid, en de solidariteit met de democratische revoluties in het Midden-Oosten. Het is onze taak om deze bewegingen uit te diepen en naar de juiste kant te doen kantelen. Op geen van de terreinen is de strijd gewonnen. Wanneer wij niet goed inhoudelijk en organisatorisch werken, kunnen deze bewegingen ook op nederlagen uitlopen: terugplooien op zichzelf of op het communautaire; pessimisme en defaitisme enz.
(...)”
En dan zegt men:”We moeten de strijd tegen het nationalisme binnenbrengen in de sociaal-economische strijd.Als dat geen defaitistisch terugplooien op zichzelf is!
Want tegelijkertijd wordt gesteld:“De arbeidersklasse hier kan niet vrij zijn, zolang ze zich niet verbindt met de vrijheidsstrijd van de arbeidersklasse in de onderdrukte landen. Het is de crisis van hetzelfde systeem, het zijn dezelfde gangsters van het IMF, de Wereldbank, de Europese Commissie die overal matiging opleggen en de sociale bescherming vernietigen om de grote aandeelhouders en de banken te redden. Wij hebben als taak de mensen inzicht te geven in dit systeem, de band tussen de verschillende gebeurtenissen te verduidelijken en de noodzaak van een socialistische samenleving voorop te stellen.(...)
Wij moeten in de komende periode steeds goed het moment weten te vatten. Seize the moment! "Dat wil zeggen: op bepaalde momenten, als alle omstandigheden het toelaten, moet je het initiatief nemen, versnellen, niet talmen.

Toch besluit men (
al terugplooiend op zichzelf ) met:
III. Ingaan tegen het nationalisme

29. Er blijft een grote onderschatting van het nationalistisch gevaar. In de partij blijft een zekere rechts-opportunistische interpretatie bestaan van het 8e Congres, om alles te bekijken vanuit de tactiek en om niet tegen de stroom in te gaan. Dat is ook zo voor het nationalisme. Men verontschuldigt het, men rechtvaardigt het en men aanvaardt het meer dan ooit. Men steekt zijn kop in het zand en denkt dat de bui wel zal overwaaien. Het is precies andersom: als wij niets doen, dan wordt de verblindende zandstorm van het nationalisme alleen maar sterker, tot hij effectief alle geesten verblindt en een splitsing onafwendbaar lijkt. (...)
31. In de komende maanden en jaren moeten we bijzondere aandacht besteden aan de strijd tegen het nationalistisch gevaar en dat binnenbrengen in de verschillende strijdbewegingen. Dat gebeurt niet automatisch. We moeten het thema van de eenheid van de arbeidersbeweging niet alleen binnenbrengen in de sociaal-economische bewegingen maar we moeten het nationalisme "op zich" ook aanpakken. Wij verwerpen de stelling dat we de strijd tegen het nationalisme "enkel" kunnen voeren via de strijd tegen de bezuinigingen. In de komende maanden en jaren willen we de partij ook zelf profileren als een partij tegen het nationalisme, voor de eenheid en zullen we daarrond campagne voeren.
32. Minstens zes doelstellingen willen we realiseren in onze strijd tegen het nationalisme:
  1. De partij éénmaken rond onze stellingen over het nationalisme, rond ons alternatief en onze bewuste keuze voor de eenheid van de partij.
  2. De partij profileren als partij voor de eenheid, met een sociale inhoud.
  3. De voorhoede mobiliseren tegen de splitsing, door vorming en door de opbouw van een sociaal front tegen de splitsing.
  4. In de vakbeweging de krachten tegen de splitsing het initiatief laten nemen.
  5. Niet eendimensionaal werken, maar voor de verschillende lagen een aangepaste tactiek vinden. Een manier vinden zodat de onderstroom, die tegen de splitsing is, zich kan uiten.
  6. De separatisten (de achterhoede) isoleren door de ontmaskering van hun agressief asociaal programma en hun opzet om te "verdelen om te heersen"
De PVDA mobiliseert haar leden, met ronkende marxistisch en revolutionair klinkende frases naar het opnemen van taken, NIET in zich inplanten in de arbeidersklasse, zich te verbinden met de voorhoede en zo het optrekken van grote arbeidersmassa's tot een hoger revolutionair bewustzijn opdat de arbeidersklasse haar revolutionaire taak zal opnemen en tegelijkertijd daarbij het bestrijden van alle vormen van reformistische ideologie en politiek, maar WEL in het opnemen van taken in verkiezingen om tot een grotere stemmenwinst te komen.
Want prioriteit maken “voor de strijd tegen nationalisme” slaat op VERKIEZINGSSTRIJD en het winnen van de protest-stemmen die naar de NVA zouden kunnen gaan.
In feite wordt de PVDA “op oorlogsvoet gezet” om die VERKIEZINGSSTRIJD aan te gaan, NIET om de massa's te mobiliseren en hun bewustzijn te verhogen om zich te organiseren om de strijd te voeren voor de revolutionaire opheffing van de kapitalistische produktieverhoudingen door de onteigening van de kapitalisten en de macht over de produktie en de productiemiddelen in de handen te nemen als arbeidersmassa-strijdbeweging. Hoewel in de uitleg wordt duidelijk gemaakt dat de huidige crisis aantoont dat het kapitalisme geen enkele maatschappelijke nood kan lenigen en een hinderpaal wordt voor de werkers van deze wereld. Ook wordt een aantal keer gesteld dat het socialisme de enig mogelijke uitweg is. Maar in de strategie hier naar toe en de organisatorische en politieke taken van de communistische partij worden die zou gesteld in het teken van zoveel mogelijke (verkiezings-)aanhang -veelal proteststemmers die niet meer willen stemmen op de “oude” gevestigde partijen die al allemaal in het beleid hebben gezeten - van NVA te winnen voor de PVDA met de electorale troef dat de PVDA nog een Belgische eenheidspartij is.
Het mobiliseren en organiseren van de strijd tegen het imperialisme (het stadium waarin het kapitalisme op dit moment zit) DAT is concreet de arbeidersstrijd hier in het imperialistische Europa verbinden met “ de vrijheidsstrijd van de arbeidersklasse in de onderdrukte landen” Want DAN ben je echt bezig met “ Het is de crisis van hetzelfde systeem, het zijn dezelfde gangsters van het IMF, de Wereldbank, de Europese Commissie die overal matiging opleggen en de sociale bescherming vernietigen om de grote aandeelhouders en de banken te redden. Wij hebben als taak de mensen inzicht te geven in dit systeem, de band tussen de verschillende gebeurtenissen te verduidelijken en de noodzaak van een socialistische samenleving voorop te stellen.
Het gebruik van marxistisch klinkende fraseologie om een reformistische ideologie en politiek te verdedigen en te argumenteren.... wordt revisionisme genoemd.

1Resolutie geamendeerd en goedgekeurd op de 13e zitting van de Nationale Raad op 27 februari 2010. Grondige update door het Partijbureau van 3 maart 2011, op basis van de besluiten van de verschillende zittingen van de Nationale Raad. Deze resolutie werd voorgelegd op de Nationale Conferentie van de PVDA van 26 maart 2011.
2Te vinden op http://www.marx.be/nl/content/archief?action=get_doc&id=88&doc_id=530 of in Nummer 94, publicatiedatum: 2011-06-24 Copyright © EPO, Marxistische Studies en auteurs — Overname, publicatie en vertaling zijn toegestaan voor strikt niet-winstgevende doeleinden.
38e Congres van de PVDA, Beginselvaste partij, Soepele partij, partij van de werkende mensen, p. 61.
4PVDA, 8e Congres, Beginselvaste partij p. 44-45. De inleiding van het tweede hoofdstuk over de BWP wijst hierop. "Er kwam al heel snel een grote afkeer van het inhoudelijk debat en van de socialistische theorie. 'Alleen het directe interesseert mij', zei voorman Anseele. Hij plooide zich naar de gebeurtenissen van de dag, wilde van geval tot geval zijn houding bepalen. De kenmerkende eigenschappen van het kapitalistisch stelsel, de doelstelling van het socialisme, de langetermijnbelangen van de arbeidersklasse het werd allemaal 'vergeten' en opgeofferd aan de (werkelijke of) vermeende voordelen van het ogenblik. () De visie over de toekomst van de maatschappij en over het socialisme verdampte."
5Lenin in het laatste deel van Wat te doen?, op de vraag of de krant een "collectieve organisator" kan worden, over het verschil tussen schadelijke dromen (luchtkastelen) en dromen die de energie van de arbeidersklasse versterken. "Laat ik proberen mij achter Pissarev te verschuilen: 'Mijn droom kan de natuurlijke loop van de gebeurtenissen achterhalen of hij kan geheel op zijwegen gaan, langs wegen, die de natuurlijke loop van de gebeurtenissen nooit kan gaan. In het eerste geval is het dromen helemaal niet schadelijk; het kan zelfs de energie van de werkende mens bevorderen en versterken... In zulke dromen is niets, dat de arbeidskracht bederft of verlamt. Integendeel! Indien de mens in het geheel niet in staat was om z te dromen, indien hij niet nu en dan vooruit kon snellen om in zijn verbeelding al een geheel beeld van het voltooide werk te zien, dat pas in zijn handen is ontstaan, dan kan ik mij absoluut niet voorstellen, welke aanvurende oorzaak de mens er toe zou brengen omvangrijke en vermoeiende werken op het gebied van de kunst, de wetenschap en het praktische leven te beginnen en ten einde te brengen.' (...) Van dit soort dromen zijn er helaas te weinig in onze beweging." V.I. Lenin, Wat te doen? [1902], Pegasus, Amsterdam, 1972, p. 195-196. (Pissarev, naar wie Lenin verwijst, is een Russische revolutionaire democraat uit de 19e eeuw.)
6Contrareformatie of "tegenhervorming": na het afdwingen van democratische en sociale hervormingen in de jaren 1945-1980 wil deze stroming de klok terugdraaien. Het woord zelf verwijst naar de contrareformatie, een hervormingsbeweging binnen de katholieke kerk vanaf de 16e eeuw. Het was een poging om de verloren invloed terug te winnen en de protestantse bewegingen in te dijken en te bestrijden.
7Salonfhig: racistische of fascistische thema's of maatregelen aanvaardbaar maken als gespreksonderwerp of als beleid in weldenkende kringen.
8 PVDA, 8e Congres, Beginselvaste partij, p. 87.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten