In het vorig artikel stelde ik dat “Dossier Klassenstrijd” (Marxistische Studies no. 26, november 1995) een “rectificatie” beoogde in de lijn van de oorspronkelijke doelstellingen van het vijfde congres. De verantwoordelijke (en wellicht auteur van de als voorstel ingediende analyse bij het Centraal Comité) was Kris Hertogen, tot dan nationaal verantwoordelijke van de PVDA voor de werking van de partijeenheden in de bedrijven en de partijwerking in de vakbonden. Ideologisch stond Kris Hertogen op een revolutionair proletarisch klassenstandpunt. Maar ik stelde ook dat hij, zoals vele kaders en militanten een “zekere” neiging tot dogmatisme had, wat hem blind maakte voor het opkomend revisionisme bij bepaalde kaders in de PVDA. Waar ik in het vorig artikel de correcte punten van analyse van bepaalde foute ontwikkelingen in de PVDA en de nodige voorgestelde punten van rectificatie beschreef, wil ik hier het waargenomen “dogmatisme” behandelen.
Het
hoofdpunt in de beweging tegen het globaal plan was spontaneïsme
en economisme. Tegelijk moet er gewaarschuwd worden tegen het
intellectualisme, het niet gericht zijn op de klassenstrijd, het
leveren van commentaar op de klassenstrijd. Met andere woorden, de
strijd tegen economisme en spontaneïsme moet gevoerd worden op
basis van een overwinning op het intellectualisme. De partij moet de
ambitie hebben om de klassenstrijd te leiden. Zoniet dreigt een
rectificatie tegen het economisme, andere afwijkingen te dekken en te
versterken, zoals het kweken van een "commentaarpartij".
Om een algemene, evenwichtige leidraad te geven voor het optreden in stakingen, voor de relatie partijopbouw en klassenstrijd, moet zowel het economisme als het intellectualisme gekritiseerd worden. Dit om te vermijden dat er een eenzijdige kritiek gemaakt wordt op het "activisme" die ons regelrecht zou leiden naar een breuk met de massa's. (...)
Achteraf is de terechte kritiek gemaakt dat vrij snel het gehele partijwerk is overheerst door een doorbraakobsessie. Dat de kaders zich alleen nog met de tactische problemen bezighielden. Vandaar de hoofdkritiek van spontaneïsme (opgaan in de spontane beweging, in de taken die onmiddellijk voor u liggen) en economisme (de beweging is alles, het einddoel is niets). (...)1
Om een algemene, evenwichtige leidraad te geven voor het optreden in stakingen, voor de relatie partijopbouw en klassenstrijd, moet zowel het economisme als het intellectualisme gekritiseerd worden. Dit om te vermijden dat er een eenzijdige kritiek gemaakt wordt op het "activisme" die ons regelrecht zou leiden naar een breuk met de massa's. (...)
Achteraf is de terechte kritiek gemaakt dat vrij snel het gehele partijwerk is overheerst door een doorbraakobsessie. Dat de kaders zich alleen nog met de tactische problemen bezighielden. Vandaar de hoofdkritiek van spontaneïsme (opgaan in de spontane beweging, in de taken die onmiddellijk voor u liggen) en economisme (de beweging is alles, het einddoel is niets). (...)1
Het
is/was voor mij duidelijk (ik zat toen ook nog in de PVDA en werkte
al lang als arbeider in een middelgrote vestiging van een Amerikaans
multinational én ik was sectorverantwoordelijke voor de
scheikundesector en brak dus dagelijks mijn kop over “politiek,
tactiek en hoe agitatie/discussie e.d” ....maar hierover later
nog uitgebreid) dat dit rapport (vanuit een ingediend rapport van
Kris Hertogen) probeerde een “strijd tussen twee lijnen” te
“detecteren”. Maar de analyse maakt een onderschatting en geeft
het hoofdprobleem volgens mij “te oppervlakkig” aan. Plus, denk
ik dat via een soort “amendering”, “herwerking” voorafgaand
aan de goedkeuring door het Centraal Comité, er een
fundamentele wijziging is gebeurt aan het origineel, door Kris
ingediend voorstel, waardoor het de partijleden op een verkeerd been
zet.
Mijn
vermoeden van een “grondige herwerking” wordt volgens mij
bevestigd doordat er nu een “interne tegenstelling” in het
rapport zit, waarbij de ene politieke (deel-) analyse de andere
tegenspreekt.
Allereerst
ONDERSCHAT Kris Hertogen het HOOFDPROBLEEM (hoofd-”punt”) en niet
allen “in de beweging tegen het Globaal Plan” maar in de hele
partij-werking (en vooral bij de kaders). Het is niet “spontaneïsme
en economisme” maar REFORMISME (en dan geformuleerd in
marxistisch-klinkende frasen, “dogmas”, meestal eclecticistisch
uitgezochte citaten van Marx,Lenin, Mao, Stalin,.....) dat in de
partij bij kaders de kop op steekt.
Op
het vijfde congres wordt het ook als één van de
belangrijkstee problemen, al dan niet hét hoofdprobleem
gekenmerkt, .....maar ook niet zo scherp geformuleerd (....wellicht
is Kris Hertogen ook de auteur van de voorstel-text voor het Vijfde
Congres): “spontaneïsme” ipv REFORMISME.
Wellicht
ligt ook een zeker terughoudendheid aan de basis: Kris Hertogeen wil
niet direct andere kaders het etiket “reformist” opplakken.....
Vervolgens
nog het “intellectualisme” als (weliswaar secundair) probleem
stellen is oppervlakkig, vaag en apolitiek gesteld.
In
dat “intellectualisme” zoals het beschreven wordt in de tekst
wordt eigenlijk een deel reformisme getypeerd (en hoeft daarom niet
apart behandeld te worden), maar in het als “intellectualisme”
getypeerde houding zit blijkbaar ook een stuk (en dit is CORRECT!)
“de politiek op de commandopost zetten”. Dit maakt dat die
AANVAL op “het intellectualisme”, in feite objectief het
“economisme” (of beter het revisionistisch geformuleerd
reformisme) voor een deel BESCHERMD.
Door
die aanval op “het intellectualisme” als (serieus) probleem wordt
het hoofdprobleem gerelativeerd. In de structuur van de tekst komt
dit tot uiting doordat in de analyse van de afwijkingen het
intellectualisme als EERSTE punt wordt behandeld.
In
“De Partij van de revolutie” (zijnde de teksten van
het Vijfde Congres) worden het “spontaneïsme, het economisme
en het intellectualisme” als volgt behandeld:
2.
De politiek op de commandopost stellen
(...)
2.2.
Vechten tegen het spontaneïsme
(...)
Het
spontaneïsme duikt vooral op onder de vorm van reformistische
stromingen, die zich soms hevig kanten tegen de kwalen van de
kapitalistische maatschappij, zonder de economische en politieke
fundamenten in vraag te stellen.
Een
spontaneïst kan relatief passief blijven en suivistisch de
stellingen binnen de vakbond volgen.
Een
spontaneïst kan ook een activist zijn, die van de hak op de tak
springt, zonder een samenhangende communistische lijn uit te werken
of zonder de partij op te bouwen.
Het
spontaneïsme kan men ook terugvinden in een terroristische
stroming. Wanneer ernstige crisissen de maatschappij dooreenschudden,
dan stort een deel van de wanhopige kleinburgerij zich in de
“spontane weg” van individuele aonturistischee acties.
Wij
verzetten ons tegen alle spontaneïstische stromingen. Een
communistisch standpunt vereist een hoge graad van bewustzijn bij de
uitwerking van theoretische, politieke en organisatorische
stellingen.
De
hele werking van een communistische partij moet geïnspireerd
zijn door de plicht alle vormen van klassenstrijd te leiden, om ze
verder te ontwikkelen tot de socialistische revolutie en de
omverwerping van de dictatuur van de burgerij en tot de instelling
van het socialisme, dankzij de dictatuur van het proletariaat.
In
Wat te doen? Heeft Lenin duidelijk de verhouding bepaald
tussen de spontane anti-kapitalistische strijd en de rol van de
communistische partij.
“Hoe
groter de spontane geestdrift van de massa's (...) hoe sneller de
noodzaak zich voordoet van een hoge graad van bewustzijn in het
theoretische, politieke en organisatorische werk van de
sociaal-democratie”2
“Ofwel gaat men door de knieën voor de spontaniteit van de
beweging, dat betekent dat men de rol van de sociaal-democratie
herleidt tot de rol van een gewone dienaar van de bestaande
arbeidersbeweging (...) ofwel aanvaardt men dat de massabeweging ons
nieuwe theoretische politieke en organisatorische taken oplegt, die
veel complexer zijn dan de taken waarmee men zich tot voor het
verschijnene van de massabeweging tevreden kon stellen.”3
Talrijke
Russische sociaal-democraten missen initiatief en energie, hun
propaganda, agitatie en politieke organisatie reiken niet ver, zij
hebben geen 'plannen' om het revolutionaire werk breder aan te
pakken.”4
“Om in de ogen van de publieke opinie een politieke kracht te
worden (...) moet men met taaie volharding werken om ons bewustzijn,
onze zin voor initiatief en onze energie te verhogen.”5
(...)
2.3.
Vechten tegen het intellectualisme
(...)
Het
intellectualisme is de tegenhanger van het spontaneïsme
Het
marxisme staat voor de eenheid tussen theorie en practijk. Het
spontaneïsme is de praktijk zonder de marxistisch-leninistische
theorie. Het intellectualisme maakt de theorie los van de
praktijk.(...)
Het
intellectualisme haalt al zijn kennis uit de theorie. Het heeft
alleen maar misprijzen voor de praktijk en de strijd.(...)
Op
politieke vragen zegt het intellectualisme: ja in principe, maar neen
in de feiten.
In
de breuk tussen de theorie en de praktijk kunnen het meest
intellectualisme en het meest verwerpelijke reformisme elkaar vinden.
Om de geradicaliseerde massa's weg te houden van de socialistische
revolutie, zei Emile Vandervelde in 1923: “De dictatuur van het
proletariaat, ja, door het vuur en in het bloed als het moet, maar
...” En zijn “maar” drukt uit dat hij helemaal niet de
bedoeling heeft om naar de praktijk over te gaan.6
Wij
doen vaak grote inspanningen om de schandalige plannen van de
burgerij te beschrijven, om aan te tonen hoe gewelddadig, onmenselijk
en verwerpelijk de vijand is, om te voorspellen met hoeveel kracht en
geweld hij het proletariaat zal aanvallen. Maar dat alles heeft nog
niet te maken met het marxisme-leninisme. Het proletariaat weet dat
allemaal, het maakt het dagelijks mee. De specifieke opdracht van de
communisten bestaat erin de tegenaanval voor te bereiden,
mobiliserende initiatieven te ontwikkelen, realistische strijdplannen
te ontwerpen, precieze ordewoorden naar voor te schuiven.7
In
het “spontaneïsme” worden een aantal uitgezochte citaten
(= eclecticistisch dogmatisme) uit Wat te doen?
gegeven, waardoor het lijkt alsof dat boek het vooral over het
“spontaneïsme” heeft. Maar in Wat te Doen?
wordt het spontaneïsme (“het buigen voor de spontane
beweging”) als een KENMERK van “het economisme” gegeven
en worden spontaneïsme en economisme NIET naast elkaar, als TWEE
afzonderlijke “afwijkingen”, op dezelfde hoogte gezet. Het gaat
om het ECONOMISME, punt.
Nu
is “Wat te doen?” geschreven in de periode van de
BURGERLIJKE democratische revolutie tegen het tsarisme
(feodalisme) en IN FEITE is het economisme in dat stadium van de
strijd HETZELFDE als wat het REFORMISME is in de strijd voor de
socialistische revolutie tegen het imperialisme/kapitalisme.
Indertijd
moest ieder partijlid o.a. Het boek “Geschiedenis van de
Communistische Partij van de Soviet-Unie(bolsjeviki)”:
bestuderen. In dat boek wordt de essentie van het boek “Wat
te doen? gegeven.....Kris Hertogen zou dit toch moeten
weten....!
Uit
hoofdstuk II van het boek “Geschiedenis van de Communistische
Partij van de Soviet-Unie(bolsjeviki)”:
De
"economisten" durfden zich al niet meer formeel tegen de
noodzakelijkheid van de politieke partij voor de arbeidersklasse
uit te spreken. Maar zij meenden, dat de partij niet de leidende
kracht van de arbeidersbeweging moest zijn, dat zij zich niet moest
bemoeien met de spontane beweging van de arbeidersklasse en·
haar zeker niet moest leiden, maar die beweging moest volgen en
bestuderen en daaruit lessen trekken.
De
"economisten" beweerden verder, dat de rol van het bewuste
element in de arbeidersbeweging, de organiserende en richting gevende
rol van de socialistische bewustheid, van de socialistische theorie,
gelijk nul of bijna gelijk nul waren, zij beweerden dat de
sociaal-democratie de arbeiders niet tot het peil van het
socialistisch bewustzijn moest verheffen, maar omgekeerd, dat zij
zelf zich moest richten naar en afdalen tot het peil van de
gemiddelde of zelfs van de meer achterlijke lagen van de
arbeidersklasse; zij beweerden, dat de sociaal-democratie de
arbeidersklasse niet van socialistische bewustheid moest doordringén,
maar dat zij moest wachten tot de spontane beweging van de
arbeidersklasse zelf met haar eigen krachten de socialistische
bewustheid zou voortbrengen.
Wat
betreft Lenins organisatieplan voor de opbouw van de partij, zij
achtten dit een soort geweldpleging op de spontane beweging.
Lenin
viel in de kolommen van de "Iskra" en vooral in zijn
beroemd boek "Wat te doen?" deze opportunistische filosofie
van de "economisten" scherp aan en liet daarvan geen steen
op de andere.
1)
Lenin toonde aan, dat de arbeidersklasse van de algemeen-politieke
strijd tegen het tsarisme af te leiden en haar taak te beperken
tot de economische strijd tegen de ondernemers en de regering en
daardoor zowel de ondernemers als de regering onaangetast te laten -
dat dit betekent de arbeiders tot eeuwige slavernij te veroordelen.
De economische strijd van de arbeiders tegen de ondernemers en de
regering is een vakverenigingsstrijd voor betere voorwaarden bij de
verkoop van arbeidskracht aan de kapitalisten, maar de arbeiders
willen niet alleen strijden voor betere voorwaarden bij de verkoop
van hun arbeidskracht aan de kapitalisten, maar ook voor de
vernietiging van het kapitalistische stelsel zelf, dat hen er toe
veroordeelt hun arbeidskracht aan de kapitalisten te verkopen en zich
te laten uitbuiten. De arbeiders kunnen echter de strijd tegen
het kapitalisme, de strijd voor het socialisme niet ontplooien,
zolang het tsarisme, de waakhond van het kapitalisme, de
arbeidersbeweging in de weg staat. Derhalve bestaat de
naastbijliggende taak van de partij en van de arbeidersklasse hierin,
om het tsarisme uit de weg te ruimen en daardoor juist de weg voor
het socialisme te banen.
2)
Lenin toonde aan, dat het verheerlijken van het spontane proces
van de arbeidersbeweging, het ontkennen van de leidende rol van
de partij en daardoor haar
rol tot die van een registrator van de gebeurtenissen te herleiden,
- betekent "chwostisme"[staart-politiek, NICO] prediken; te
prediken, dat de partij tot het aanhangsel van het spontane proces
moet worden, tot een passieve kracht van de beweging, alleen in
staat, om het spontane proces te beschouwen en de dingen op hun
beloop te laten. Zulk een propaganda te voeren betekent het
op de vernietiging van de partij te doen uitlopen, d.w.z. de
arbeidersklasse zonder partij te laten, d.w.z. de
arbeidersklasse ongewapend te laten. Maar de arbeidersklasse
ongewapend te laten, terwijl de arbeidersklasse zich gesteld
ziet tegenover zulke vijanden als het met alle strijdmiddelen
uitgeruste tsarisme en de op moderne wijze georganiseerde
bourgeoisie, die haar eigen partij bezit, die haar strijd tegen de
arbeidersklasse leidt - betekent de arbeidersklasse verraden.
3)
Lenin toonde aan, dat het buigen voor het spontane in de
arbeidersbeweging, het omlaaghalen van de rol van de bewustheid, van
het socialistische bewustzijn, van de socialistische theorie -
dat dit betekent, ten eerste de arbeiders te bespotten, die naar de
bewustheid streven als naar het licht, ten tweede, de theorie in de
ogen van de partij haar waarde te ontnemen, d.w.z. de waarde ontnemen
aan het wapen, met behulp waarvan zij het tegenwoordige leert kennen
en het toekomstige voorziet - en ten derde, ten volle en
definitief naar het moeras van het opportunisme af te zakken.
"Zonder
revolutionaire theorie, zei Lenin, kan er ook geen revolutionaire
beweging bestaan ... Alleen zulk een partij kan in de strijd
voorgaan, die zelf door de verstontwikkelde theorie geleid
wordt." (Lenin, Verz. Werken, Deel II, blz. 55-56).
4)
Lenin toonde aan, dat de "economisten" de arbeidersklasse
bedrogen met hun bewering, dat de socialistische ideologie uit
de spontane beweging van de arbeidersklasse kan ontstaan, want
in werkelijkheid ontstaat de socialistische ideologie niet uit de
spontane beweging, maar uit de wetenschap. De "economisten",
die de noodzakelijkheid ontkenden om de socialistische bewustheid tot
de arbeidersklasse te brengen, baanden daardoor de weg voor de
burgerlijke ideologie, vergemakkelijkten het binnendragen,
het doordringen daarvan in de arbeidersklasse - begroeven
derhalve de idee van de vereniging van de arbeidersbeweging met het
socialisme en hielpen de bourgeoisie .
"
Iedere buiging voor het spontane in de arbeidersbeweging, zei
Lenin, ieder omlaaghalen van de rol van het "bewuste element",
van de rol der sociaal-democratie, betekent tegelijkertijd, geheel
onafhankelijk van het feit of hij, die dit doet, het al dan niet
wenst, de versterking van de invloed van de burgerlijke
ideologie op de arbeiders". (Verz. Werken, Deel II, blz.
68-69).
En
verder:
De
kwestie staat alleen zó: burgerlijke of socialistische
ideologie. Een tussenweg bestaat hier niet ... Daarom betekent
elk omlaaghalen van de socialistische ideologie, ieder zich daarvan
verwijderen, tevens een versterking van de burgerlijke ideologie"
(Verz. Werken, Deel II, blz. 70).
5)
Toen Lenin de slotsom trok uit al deze fouten van de "economisten",
kwam hij tot de gevolgtrekking, dat de "economisten"
geen partij van de sociale revolutie wilden hebben, die de
arbeidersklasse van het kapitalisme bevrijdt, maar een partij van
"sociale hervormingen", die het voortbestaan van de
heerschappij van het kapitalisme veronderstelt, dat de "economisten"
met het oog hierop reformisten waren, die de fundamentele belangen
van het proletariaat verrieden.
6)
Tenslotte toonde Lenin aan, dat het "economisme" geen
toevallig verschijnsel in Rusland was, dat de
"economisten" de geleiders waren van de burgerlijke invloed
op de arbeidersklasse dat zij bondgenoten hadden in de West-Europese
sociaal-democratische partijen in de personen van de revisionisten,
de aanhangers van de opportunist Bernstein. In het Westen begon
onder de sociaal-democratie de opportunistische stroming steeds
sterker te worden, die onder de vlag van de "vrijheid van
kritiek" op Marx, de "revisie" d.w.z. de herziening
van de leer van Marx eiste (vandaar de naam "revisionisme"),
die het prijs geven van de revolutie, van het socialisme, van de
dictatuur van het proletariaat eiste.
Lenin
toonde aan, dat de Russische "economisten" dezelfde lijn
van het prijsgeven van de revolutionaire strijd, van het socialisme,
van de dictatuur van het proletariaat volgden.
Dat
waren de fundamentele theoretische stellingen, door Lenin in zijn
boek "Wat te doen?" ontwikkeld.8”
.
Ook
in het stuk over “het intellectualisme” wordt op eclecticistische
dogmatische manier een citaat gebruikt om een bepaalde gedachtengang
die erboven staat te “bewijzen”.Het citaat is van Emile
Vandervelde. Die was NIET een “communist” of “revolutionair”
met een “intellectualistische” afwijking. Nee Vandervelde was een
REVISIONIST bij uitstek (door Lenin op sommige vlakken nog
“gevaarlijker” geacht als Kautsky!)
Vandervelde
is een revisionist die met marxistisch-klinkende fraseologie
het reformisme op probeert te leggen aan de strijdende
arbeidersklasse. Het is vreemd dat dit inzicht er wel is in de tweede
tekst van “Dossier Klassenstrijd” :“De
relatie tussen het sociaal en economisch programma van de PVDA en de
strijd voor het socialisme” (Marxistische Studies no.
26, november 1995):
Een
duidelijk voorbeeld van iemand die in woorden over revolutie
spreekt, maar de
fasentheorie gebruikt om de revolutie te bekampen is Emile
Vandervelde. (...)
Vandervelde (maakt) onderscheid tussen een “algemeen
programma” en een
“minimumprogramma”.
Het algemeen programma voorziet in “de
verovering van de macht door de arbeiders die georganiseerd zijn in
een klassepartij”
opdat ze “de
socialisatie van kapitalistische eigendom doorvoeren: collectieve
toeëigening van de produktie- en de ruilmiddelen (...);
vervanging van het systeem van produktie voor de winst, door een
produktie met het oog op de directe bevrediging van de individuele en
sociale behoeften”.9
Ook
al lijkt dit een konsekwent socialistisch programma, de visie van
Vandervelde op de “verovering van de macht” is puur
reformistisch. De BWP heeft vanaf haar ontstaan de
revolutionaire machtsverovering en het kapotbreken van de staat
bekampt. (...)
Het
minimumprogramma, dat Vandervelde ook “het onmiddellijk
programma” noemt, voorziet op economisch vlak in “een
voorheffing op het kapitaal om de schuld te delgen”, “de
verhoging van de taksen en progressieve belastingen op de inkomsten”,
“de nationalisering van handel en industrie die voldoende
geconcentreerd zijn” (transport, banken, mijnen), “de
reglementering van het arbeidscontract” en van “de sociale
verzekering” (wat we vandaag de sociale zekerheid noemen).10
(...)
Als Vandervelde zegt dat zijn minimumprogramma een “onmiddellijk
programma” is, wil hij eenvoudig zeggen voor welke eisen de
partij op dat moment moet vechten. Maar waarom legt hij er de nadruk
op dat er vandaag voor het minimumprogramma moet gevochten worden...
als het niet is om duidelijk te maken dat er vandaag niet moet
gevochten worden voor “het algemeen programma”?
(....)
Vandervelde zegt dat het proletariaat nog niet klaar is voor de
revolutie. Maar gaat Vandervelde zich inspannen om het proletariaat
voor te bereiden op de revolutie? Neen. De voorbereiding en de
rijping zijn bij hem slechts een voorwendsel om “de plotselinge
overgang van het kapitalistische regime naar het socialistische
regime” nooit te maken.(...)
Het
volgende commentaar van Stalin is dan ook pertinent van toepassing op
de uiteenzetting van Emile Vandervelde en op al diegenen die dezelfde
weg volgen: “Voor de reformist betekent de hervorming alles; het
revolutionaire werk is voor hem bijzaak, iets om over te praten, om
de massa”s zand in de ogen te strooien. Daarom wordt de hervorming
bij de reformistische tactiek, onder de verhoudingen van de
burgerlijke heerschappij, onvermijdelijk tot een werktuig van de
versterking van deze heerschappij, tot een werktuig van de ontbinding
van de revolutie.”11
12
Nu
terug over de tekst ““Een revolutionaire partij in
stakingen.- Lessen uit de campagne tegen het Globaal Plan '93”
(Marxistische Studies no. 26, november 1995 )
Hoewel
gesteld wordt dat het HOOFDPUNT het “spontaneïsme en
economisme” is (en wat dus eigenlijk moet geformuleerd worden
als “het hoofdprobleem is het REFORMISME”) is het EERSTE
“probleem” dat wordt behandeld.... het (apolitieke, onduidelijke,
zonder typering van KLASSEKARAKTER) “intellectualisme”! De
meeste stellingen die “tegen het intellectualisme” hier
worden geformuleerd, zullen in punt 2. “Tegen het economisme”
BESTREDEN worden. Ook worden bepaalde termen en omschrijvingen hier
verkeerd gebruikt, hetgeen misleidend is.
1.
Tegen het intellectualisme: het was correct om de hele partij te
mobiliseren voor een campagne "algemene staking".
De
hele partij is op "oorlogsvoet" gebracht om te werken aan
een algemene staking. (...)
De bestaansreden van de partij is de massa's te winnen voor de revolutie. Het is doorheen de deelname aan de klassenstrijd dat de partij zich versterkt, aan invloed wint. De partij kan geen voorhoederol opnemen indien ze die niet waar maakt doorheen de strijd van de massa's.
We verwerpen de "fasentheorie" die zegt dat de partij in de beginfase alleen politieke propaganda moet voeren en niet moet proberen haar stempel te drukken op het verloop zélf van de strijd.(...)
De partij zal nooit de leiding kunnen nemen van de revolutie indien ze niet vecht om als leidende kracht op te treden in de strijd van de massa's. De uitwerking van de lijn, de studie van de theorie moet in dienst staan van de taken die men opneemt in de klassenstrijd. Dit is waar voor elke fase van de partijopbouw. (...)
De bestaansreden van de partij is de massa's te winnen voor de revolutie. Het is doorheen de deelname aan de klassenstrijd dat de partij zich versterkt, aan invloed wint. De partij kan geen voorhoederol opnemen indien ze die niet waar maakt doorheen de strijd van de massa's.
We verwerpen de "fasentheorie" die zegt dat de partij in de beginfase alleen politieke propaganda moet voeren en niet moet proberen haar stempel te drukken op het verloop zélf van de strijd.(...)
De partij zal nooit de leiding kunnen nemen van de revolutie indien ze niet vecht om als leidende kracht op te treden in de strijd van de massa's. De uitwerking van de lijn, de studie van de theorie moet in dienst staan van de taken die men opneemt in de klassenstrijd. Dit is waar voor elke fase van de partijopbouw. (...)
Geen
commentaarpartij maken, maar strijden voor de leiding van de
klassenstrijd
Strijden tegen het intellectualisme betekent dat de partij strijdt voor haar autonome visie op de inhoud (de ordewoorden, de eisen) en het verloop van de klassenstrijd (de actie-ordewoorden). Deze visie verdedigt ze in de vakbonden en rechtstreeks naar de massa's (door pamfletten, discussies...).
Begin 1993 werd een seminarie gehouden over de toepassing van het boek Tweeërlei Tactiek van Lenin op onze taken in de klassenstrijd. De voorbereidingstekst stelt terecht:
"Wij staan voor de taak van de socialistische revolutie. Deze revolutie is niet aan de orde vandaag. Maar zij wordt voorbereid doorheen de veelvuldige gedeeltelijke strijdbewegingen tegen bepaalde aspecten van de kapitalistische uitbuiting. Wij kunnen naar analogie (en rekening houdend met de verschillen over het soort revolutie) de principes die Lenin in Tweeërlei Tactiek heeft gedefinieerd, toepassen op hoe wij omgaan met stakingen. Inderdaad, voor elke staking of voor elk sociaal probleem zijn er twee lijnen mogelijk: een revolutionaire lijn en een reformistische lijn, verdedigd door de reformistische partijen en hun agenten in de vakbeweging. Op deze laatste kunnen we in het algemeen toepassen wat Lenin over de liberale burgerij zegt. Hun benadering leidt tot compromissen met de burgerij en leert de arbeiders zich eeuwig aan de kapitalistische uitbuiting te onderwerpen. De benadering van de revolutionairen moet zo zijn dat de arbeiders hun antikapitalistische strijd tot op het bot voeren en dat zij door hun strijd en door de activiteit van de partij leren zich van het kapitalistische juk te bevrijden.
Ten tijde van de mijnsluitingen stelde dit zich als volgt: gingen wij een echt revolutionaire staking hebben of gingen wij een heruitgave meemaken van de manier waarop de reformistische leiders het verzet tegen de herstructureringen in de staalsector hebben geleid (arbeidsplaatsen laten verloren gaan in ruil voor beloften van reconversie)?"
Het is intellectualisme de propaganda voor het socialisme en 'de politieke taken van de partij' in te roepen om zich niet echt te engageren in de klassenstrijd, om aan de rand te blijven staan en 'politieke commentaar' te leveren. In de voorbereiding van de mijnstaking in '86 kwam het hierop neer:
"Wij hadden gedurende 5 jaar propaganda gemaakt tegen de sluitingen, de geesten voorbereid, enz. Begin februari 1986 brak het uur van de waarheid aan: ofwel zetten wij onze woorden in daden om, ofwel gingen wij de strijd van de mijnwerkers en al onze mooie woorden verraden. Dat was de inzet. Op dat moment krijgen we te maken met opportunisme van intellectualistische aard. Plots ontdekt men de politieke propagandataken voor het socialisme om zich van de concrete verantwoordelijkheid af te maken.
De analogie tussen dit opportunisme en dat van de neo-iskristen in 1905 is tamelijk frappant. Lenin bekritiseert de 'suivisten', die, wanneer de burgeroorlog uitbreekt, zoals altijd genoegen nemen met woorden, zonder concrete ordewoorden te formuleren om over te gaan tot de actie. Hij zegt 'dat de opportunisten niet begrijpen dat het uur van de revolutie verschilt van de gewone dagelijkse uren... en dat de geestesgesteldheid, de geestdrift en de overtuiging van de massa 's moeten worden omgezet en veranderen in actie.'. Hij voegt er aan toe 'dat op dat moment de actie uit te weg gaan en daarvoor de psychologische omstandigheden en de propaganda in het algemeen inroepen, vervallen is in dode en steriele theorie, in de casuïstiek, of de revolutie verraden. De opportunisten begrijpen niet dat er ogenblikken zijn in de geschiedenis dat de kritiek van de wapens volgt op het wapen van de kritiek' (Tweeërlei Tactiek, Hoofdstuk 8).
In Limburg was begin februari '86 de tijd van de 'kritiek van de wapens' aangebroken. Dan afkomen met algemene opvoedingstaken om de partij te verbieden het probleem van de actie op te lossen is volledig vergelijkbaar met de houding van de neo-iskristen die afkomen met de lessen uit Wat te doen? (die zij overigens hadden geweigerd toe te passen) op een moment dat men zich niet meer kon beperken tot de propaganda maar moest overgaan tot het leiden en organiseren van de massabeweging.
Lenin zegt ook dat 'het verschil tussen opportunisten en revolutionairen niet alleen tot uiting komt in het feit dat deze laatsten de noodzaak van de opstand propageren, maar dat zij zich ook met het praktische en organisatorische aspect van deze opstand bezighouden.' Het algemene principe is dat de partij verantwoordelijk is dat het cruciale probleem correct wordt opgelost. In Limburg ging niemand anders dan wij dat doen, en wij hadden er de mogelijkheid voor. Deze taak weigeren in naam van welk marxistisch-leninistisch principe dan ook, is het marxisme-leninisme misbruiken om verraad te rechtvaardigen. Het is de breuk tussen theorie en praktijk organiseren. Het is een teken van revisionisme." (...)
In stakingen stelt zich uiteindelijk dezelfde vraag als voor de revolutie: (...)
De partij heeft een visie op de ontwikkeling van de praktische strijd, op de ordewoorden, op het soort acties die aangewezen zijn en die visie wordt bepaald door onze revolutionaire opstelling. Die visie is dus tegengesteld met die van het reformisme. In Tweeërlei Tactiek ontleedt Lenin de programma's en de ordewoorden van de revolutionaire en van de opportunistische sociaal-democratie met betrekking tot de burgerlijk democratische revolutie.
"Juiste tactische ordewoorden van de (revolutionaire) sociaal-democratie hebben thans een bijzonder belangrijke betekenis voor de leiding van de massa's. Niets is in een revolutionaire tijd gevaarlijker dan het onderschatten van de betekenis van beginselvaste tactische ordewoorden.... (Het opportunisme) spreekt geringschattend over de betekenis van de ordewoorden en tactische besluiten, die vooruit zijn op het gebeuren en de weg wijzen, die de beweging doorheen een reeks van mislukkingen en dwalingen loodsen". (Tweeërlei Tactiek, Voorwoord) (...)
Strijden tegen het intellectualisme betekent dat de partij strijdt voor haar autonome visie op de inhoud (de ordewoorden, de eisen) en het verloop van de klassenstrijd (de actie-ordewoorden). Deze visie verdedigt ze in de vakbonden en rechtstreeks naar de massa's (door pamfletten, discussies...).
Begin 1993 werd een seminarie gehouden over de toepassing van het boek Tweeërlei Tactiek van Lenin op onze taken in de klassenstrijd. De voorbereidingstekst stelt terecht:
"Wij staan voor de taak van de socialistische revolutie. Deze revolutie is niet aan de orde vandaag. Maar zij wordt voorbereid doorheen de veelvuldige gedeeltelijke strijdbewegingen tegen bepaalde aspecten van de kapitalistische uitbuiting. Wij kunnen naar analogie (en rekening houdend met de verschillen over het soort revolutie) de principes die Lenin in Tweeërlei Tactiek heeft gedefinieerd, toepassen op hoe wij omgaan met stakingen. Inderdaad, voor elke staking of voor elk sociaal probleem zijn er twee lijnen mogelijk: een revolutionaire lijn en een reformistische lijn, verdedigd door de reformistische partijen en hun agenten in de vakbeweging. Op deze laatste kunnen we in het algemeen toepassen wat Lenin over de liberale burgerij zegt. Hun benadering leidt tot compromissen met de burgerij en leert de arbeiders zich eeuwig aan de kapitalistische uitbuiting te onderwerpen. De benadering van de revolutionairen moet zo zijn dat de arbeiders hun antikapitalistische strijd tot op het bot voeren en dat zij door hun strijd en door de activiteit van de partij leren zich van het kapitalistische juk te bevrijden.
Ten tijde van de mijnsluitingen stelde dit zich als volgt: gingen wij een echt revolutionaire staking hebben of gingen wij een heruitgave meemaken van de manier waarop de reformistische leiders het verzet tegen de herstructureringen in de staalsector hebben geleid (arbeidsplaatsen laten verloren gaan in ruil voor beloften van reconversie)?"
Het is intellectualisme de propaganda voor het socialisme en 'de politieke taken van de partij' in te roepen om zich niet echt te engageren in de klassenstrijd, om aan de rand te blijven staan en 'politieke commentaar' te leveren. In de voorbereiding van de mijnstaking in '86 kwam het hierop neer:
"Wij hadden gedurende 5 jaar propaganda gemaakt tegen de sluitingen, de geesten voorbereid, enz. Begin februari 1986 brak het uur van de waarheid aan: ofwel zetten wij onze woorden in daden om, ofwel gingen wij de strijd van de mijnwerkers en al onze mooie woorden verraden. Dat was de inzet. Op dat moment krijgen we te maken met opportunisme van intellectualistische aard. Plots ontdekt men de politieke propagandataken voor het socialisme om zich van de concrete verantwoordelijkheid af te maken.
De analogie tussen dit opportunisme en dat van de neo-iskristen in 1905 is tamelijk frappant. Lenin bekritiseert de 'suivisten', die, wanneer de burgeroorlog uitbreekt, zoals altijd genoegen nemen met woorden, zonder concrete ordewoorden te formuleren om over te gaan tot de actie. Hij zegt 'dat de opportunisten niet begrijpen dat het uur van de revolutie verschilt van de gewone dagelijkse uren... en dat de geestesgesteldheid, de geestdrift en de overtuiging van de massa 's moeten worden omgezet en veranderen in actie.'. Hij voegt er aan toe 'dat op dat moment de actie uit te weg gaan en daarvoor de psychologische omstandigheden en de propaganda in het algemeen inroepen, vervallen is in dode en steriele theorie, in de casuïstiek, of de revolutie verraden. De opportunisten begrijpen niet dat er ogenblikken zijn in de geschiedenis dat de kritiek van de wapens volgt op het wapen van de kritiek' (Tweeërlei Tactiek, Hoofdstuk 8).
In Limburg was begin februari '86 de tijd van de 'kritiek van de wapens' aangebroken. Dan afkomen met algemene opvoedingstaken om de partij te verbieden het probleem van de actie op te lossen is volledig vergelijkbaar met de houding van de neo-iskristen die afkomen met de lessen uit Wat te doen? (die zij overigens hadden geweigerd toe te passen) op een moment dat men zich niet meer kon beperken tot de propaganda maar moest overgaan tot het leiden en organiseren van de massabeweging.
Lenin zegt ook dat 'het verschil tussen opportunisten en revolutionairen niet alleen tot uiting komt in het feit dat deze laatsten de noodzaak van de opstand propageren, maar dat zij zich ook met het praktische en organisatorische aspect van deze opstand bezighouden.' Het algemene principe is dat de partij verantwoordelijk is dat het cruciale probleem correct wordt opgelost. In Limburg ging niemand anders dan wij dat doen, en wij hadden er de mogelijkheid voor. Deze taak weigeren in naam van welk marxistisch-leninistisch principe dan ook, is het marxisme-leninisme misbruiken om verraad te rechtvaardigen. Het is de breuk tussen theorie en praktijk organiseren. Het is een teken van revisionisme." (...)
In stakingen stelt zich uiteindelijk dezelfde vraag als voor de revolutie: (...)
De partij heeft een visie op de ontwikkeling van de praktische strijd, op de ordewoorden, op het soort acties die aangewezen zijn en die visie wordt bepaald door onze revolutionaire opstelling. Die visie is dus tegengesteld met die van het reformisme. In Tweeërlei Tactiek ontleedt Lenin de programma's en de ordewoorden van de revolutionaire en van de opportunistische sociaal-democratie met betrekking tot de burgerlijk democratische revolutie.
"Juiste tactische ordewoorden van de (revolutionaire) sociaal-democratie hebben thans een bijzonder belangrijke betekenis voor de leiding van de massa's. Niets is in een revolutionaire tijd gevaarlijker dan het onderschatten van de betekenis van beginselvaste tactische ordewoorden.... (Het opportunisme) spreekt geringschattend over de betekenis van de ordewoorden en tactische besluiten, die vooruit zijn op het gebeuren en de weg wijzen, die de beweging doorheen een reeks van mislukkingen en dwalingen loodsen". (Tweeërlei Tactiek, Voorwoord) (...)
De
partij bepaalt een autonome lijn, die de belangen van de massa's (en
niet de standpunten van de vakbondsleiders) als vertrekpunt neemt en
een alternatief uitwerkt tegenover de plannen van de burgerij. De
enige kracht die dit programma kan afdwingen zijn de massa's, terwijl
de vakbondsleiding erop rekent om enkele kleine toegevingen te
bekomen op het programma van de burgerij.
"Lenin zegt dat achter alle mooipraterij van de opportunisten de schrik zit om verder te gaan dan wat aanvaardbaar is voor de burgerij. Door dit te doen maakten zij van het proletariaat en zijn partij een gevangene van de burgerij. (Tweeërlei Tactiek) Op dezelfde wijze drukt het opportunisme van intellectualistische aard de vrees en de angst uit om verder te gaan dan wat aanvaardbaar was voor de rechtse vakbondsleiders."
Hoe klaarder we ons profileren door een revolutionaire opstelling in de staking, hoe beter we geplaatst zijn om de politieke opvoeding van de massa's aan te pakken. Het omgekeerde is ook waar: men kan het proletariaat niet 'opvoeden' in de grote principes van de revolutie en het socialisme terwijl men zich niks bekommert om het succes van de strijd die de werkers aan het voeren zijn.
Tijdens de strijd tegen het globaal plan is drie maal per week een dergelijke klassenanalyse gemaakt van de krachten op het terrein. Daaruit zijn telkens politieke conclusies voor propaganda en agitatie getrokken. De kritiek is niet dat dit gebeurd is, de kritiek is dat de "politiek" overwegend hiertoe is gereduceerd en dat de onmiddellijke noden van de klassenstrijd méér aandacht en ruimte hebben gekregen dan de strategische taken van de partijopbouw (zie verder).13
"Lenin zegt dat achter alle mooipraterij van de opportunisten de schrik zit om verder te gaan dan wat aanvaardbaar is voor de burgerij. Door dit te doen maakten zij van het proletariaat en zijn partij een gevangene van de burgerij. (Tweeërlei Tactiek) Op dezelfde wijze drukt het opportunisme van intellectualistische aard de vrees en de angst uit om verder te gaan dan wat aanvaardbaar was voor de rechtse vakbondsleiders."
Hoe klaarder we ons profileren door een revolutionaire opstelling in de staking, hoe beter we geplaatst zijn om de politieke opvoeding van de massa's aan te pakken. Het omgekeerde is ook waar: men kan het proletariaat niet 'opvoeden' in de grote principes van de revolutie en het socialisme terwijl men zich niks bekommert om het succes van de strijd die de werkers aan het voeren zijn.
Tijdens de strijd tegen het globaal plan is drie maal per week een dergelijke klassenanalyse gemaakt van de krachten op het terrein. Daaruit zijn telkens politieke conclusies voor propaganda en agitatie getrokken. De kritiek is niet dat dit gebeurd is, de kritiek is dat de "politiek" overwegend hiertoe is gereduceerd en dat de onmiddellijke noden van de klassenstrijd méér aandacht en ruimte hebben gekregen dan de strategische taken van de partijopbouw (zie verder).13
Met
de punten die hier “bestreden” worden in de “strijd tegen het
intellectualisme” (“de fasentheorie” en “de partij
als commentaar-partij”) worden omschrijvingen gegeven die
AFWIJKEN van de beschrijving die normaal gebruikt wordt. Door Lenin
worden “de fasentheorie” en “het louter commentaar
geven op de klassenstrijd” als kenmerken van het economisme
(of het latere reformisme) beschouwd.
2.
Tegen het economisme: de partij
heeft één strategische taak, de revolutie voorbereiden
(...)
Er kan geen breuk gemaakt worden tussen deze strategische opdracht, het werken aan de revolutie en de taken in de klassenstrijd.
Er kan geen breuk gemaakt worden tussen deze strategische opdracht, het werken aan de revolutie en de taken in de klassenstrijd.
Er
is door de leiding een lijn aangegeven die in grote mate steunt op
een eenzijdige verwerking van de mijnstaking van 1986
Eén van de belangrijkste basisteksten die in de feiten het optreden hebben bepaald is de tekst van '86 over Partij, vakbond en stakingscomités. Het is de tekst waarin het concept van "drie pijlers" (veroveren van de massa door openlijke propaganda, werk in de vakbond, werking van de vriendenkringen) is uitgewerkt. Alhoewel hij hoofdzakelijk handelt over de verhouding tussen werk in de vakbond en autonome partijwerking, verklaart hij in grote mate de overheersende aandacht die besteed werd aan het loswerken van de strijd. De nadruk ligt er op de strijd tegen het intellectualisme, tegen het niet vechten voor de leiding van de klassenstrijd. Maar hij duwt de partij in een richting van activisme en spontaneïsme.
Die lijn is verder theoretisch gestaafd met een eenzijdige lezing van teksten van Lenin. Ze is uitgewerkt in vroegere vormingsteksten over de toepassing van Tweeërlei Tactiek en Nieuwe taken, nieuwe krachten.
Eén van de belangrijkste basisteksten die in de feiten het optreden hebben bepaald is de tekst van '86 over Partij, vakbond en stakingscomités. Het is de tekst waarin het concept van "drie pijlers" (veroveren van de massa door openlijke propaganda, werk in de vakbond, werking van de vriendenkringen) is uitgewerkt. Alhoewel hij hoofdzakelijk handelt over de verhouding tussen werk in de vakbond en autonome partijwerking, verklaart hij in grote mate de overheersende aandacht die besteed werd aan het loswerken van de strijd. De nadruk ligt er op de strijd tegen het intellectualisme, tegen het niet vechten voor de leiding van de klassenstrijd. Maar hij duwt de partij in een richting van activisme en spontaneïsme.
Die lijn is verder theoretisch gestaafd met een eenzijdige lezing van teksten van Lenin. Ze is uitgewerkt in vroegere vormingsteksten over de toepassing van Tweeërlei Tactiek en Nieuwe taken, nieuwe krachten.
2.2.
Er is op basis van deze teksten een gangbaar standpunt ontstaan
over de "dubbele taak" van de partij: de politieke leiding
nemen en ook de economische strijd leidenDeze
opsplitsing houdt gevaren in omdat ze niet vertrekt vanuit de éne
strategische hoofdtaak, de revolutie voorbereiden.
In de praktijk stellen
we vast dat ze dikwijls leidt tot het verzinken in de directe taken
van de staking. Als de partij volle verantwoordelijkheid draagt voor
het lostrekken en ontwikkelen van de strijd wordt zeer snel de gehele
activiteit daarop afgestemd en verdwijnen de politieke taken op de
achtergrond. In de feiten leidt de "dubbele taak" tot de
stappentheorie: eerst de economische strijd, daarna het socialisme.
We moeten alle taken in de klassenstrijd bekijken vanuit het winnen van de voorhoede en de massa's voor de revolutie. We moeten in de taakstelling de grootste aandacht besteden aan de politiek beslissende overwinningen die we willen halen. We moeten onze kop breken over initiatieven en een aanpak die niet in de lijn van de "spontane gang van zaken" liggen, om kwalitatieve inzichten bij te brengen die politieke horizonten openen. Het belang dat we hechten aan bepaalde initiatieven kan niet alléén vanuit de directe strijd bepaald worden. Solidariteitsbezoeken over de taalgrens kunnen veel efficiënter zijn om revolutionaire inzichten bij te brengen dan acties rond het eigen bedrijf. De partij moet initiatieven nemen die het gezichtsveld opentrekken, die politieke discussies op gang brengen.
Elke communist heeft één taak: de revolutie doen vooruitgaan. Het ABC van het marxisme leert dat dit bewustzijn niet "spontaan" opduikt in de klassenstrijd. Lenin:
"De sociaal-democratie staat niet gewoon in dienst van de arbeidersbeweging: zij is 'de samensmelting van het socialisme en de arbeidersbeweging', haar taak is om in de spontane arbeidersbeweging de duidelijk gedefinieerde socialistische idealen binnen te brengen, ze te verbinden met de socialistische overtuiging die op het niveau van de moderne wetenschap moet staan, ze verbinden met een systematische politieke strijd voor democratie als middel om het socialisme te verwezenlijken. Met andere woorden, deze spontane beweging te laten samensmelten met de activiteit van de revolutionaire partij tot een onlosmakelijk geheel." (Oeuvres, Deel 4, Notre tâche immédiate, p.223)
We moeten alle taken in de klassenstrijd bekijken vanuit het winnen van de voorhoede en de massa's voor de revolutie. We moeten in de taakstelling de grootste aandacht besteden aan de politiek beslissende overwinningen die we willen halen. We moeten onze kop breken over initiatieven en een aanpak die niet in de lijn van de "spontane gang van zaken" liggen, om kwalitatieve inzichten bij te brengen die politieke horizonten openen. Het belang dat we hechten aan bepaalde initiatieven kan niet alléén vanuit de directe strijd bepaald worden. Solidariteitsbezoeken over de taalgrens kunnen veel efficiënter zijn om revolutionaire inzichten bij te brengen dan acties rond het eigen bedrijf. De partij moet initiatieven nemen die het gezichtsveld opentrekken, die politieke discussies op gang brengen.
Elke communist heeft één taak: de revolutie doen vooruitgaan. Het ABC van het marxisme leert dat dit bewustzijn niet "spontaan" opduikt in de klassenstrijd. Lenin:
"De sociaal-democratie staat niet gewoon in dienst van de arbeidersbeweging: zij is 'de samensmelting van het socialisme en de arbeidersbeweging', haar taak is om in de spontane arbeidersbeweging de duidelijk gedefinieerde socialistische idealen binnen te brengen, ze te verbinden met de socialistische overtuiging die op het niveau van de moderne wetenschap moet staan, ze verbinden met een systematische politieke strijd voor democratie als middel om het socialisme te verwezenlijken. Met andere woorden, deze spontane beweging te laten samensmelten met de activiteit van de revolutionaire partij tot een onlosmakelijk geheel." (Oeuvres, Deel 4, Notre tâche immédiate, p.223)
2.3.
De formulering van de _"dubbele taak" werd geargumenteerd
met een eenzijdige lectuur van o.a. Tweeërlei tactiek en Nieuwe
taken, nieuwe krachten
Uit de studie van die teksten is op eenzijdige manier alléén de strijd tegen het intellectualisme naar voor gehaald: "Zijn we een partij van de propaganda of een partij van de praktische klassenstrijd?"
Uit de studie van die teksten is op eenzijdige manier alléén de strijd tegen het intellectualisme naar voor gehaald: "Zijn we een partij van de propaganda of een partij van de praktische klassenstrijd?"
Vanuit
een lineaire vergelijking tussen de taken van de partij tijdens de
opstand van 1905 en de economische strijd, komt eenzijdig de nadruk
te liggen op de volledige verantwoordelijkheid van de partij voor het
lostrekken en praktisch leiden van de strijd."Lenin
spreekt over democratische revolutie en zijn essentiële
boodschap is dat de revolutionaire partij deze revolutie moet leiden,
ze moet doordringen met haar programma voor deze revolutie. Dat is de
beste voorbereiding op de socialistische revolutie. Bij ons is de
democratische revolutie gebeurd. Wij staan voor de taak van de
socialistische revolutie. Deze revolutie is niet aan de orde van de
dag. Maar deze revolutie wordt voorbereid doorheen de veelvuldige
gedeeltelijke strijdbewegingen tegen bepaalde aspecten van de
kapitalistische uitbuiting. Wij kunnen naar analogie (rekening
houdend met de verschillen in het type revolutie) de principes die
Lenin in Tweeërlei Tactiek bepaalt, toepassen op de manier
waarop wij stakingen benaderen." (Vorming Tweeërlei
Tactiek)
Het op gelijke voet zetten van de taken van de partij in de opstand en in de economische strijd brengt een mentaliteit in het partijwerk van "het is nu of nooit", van "het is onze verantwoordelijkheid als er geen staking komt". De partij wordt opgezadeld met de volle verantwoordelijkheid voor het doen lukken van de actie. Dit moet onvermijdelijk leiden tot activisme en spontaneïsme.
Het op gelijke voet zetten van de taken van de partij in de opstand en in de economische strijd brengt een mentaliteit in het partijwerk van "het is nu of nooit", van "het is onze verantwoordelijkheid als er geen staking komt". De partij wordt opgezadeld met de volle verantwoordelijkheid voor het doen lukken van de actie. Dit moet onvermijdelijk leiden tot activisme en spontaneïsme.
Dit
wordt verder geargumenteerd met de stellingen waarin Lenin terecht de
tegenstelling aanduidt tussen de "agerende"
sociaal-democratie en de "redenerende" opportunisten. Het
is correct dat de partij zich mee verantwoordelijk moet voelen voor
het praktisch ontwikkelen van de klassenstrijd. Maar correcte
stellingen op zich kunnen eenzijdig worden als ze worden
verabsoluteerd of als enige het optreden gaan bepalen. In
dit geval heeft het geleid tot economistische afwijkingen. We bouwen
aan een politieke partij en niet aan een strijdcomité. Als het
opperste criterium wordt, het loskrijgen van de klassenstrijd, dan
wordt de partij meer en meer opgeslorpt door de directe problemen van
de strijd. In de praktijk hebben de problemen van loswerken van de
algemene staking en van "doorbreken", een groot deel van
het interne partijleven en het grootste deel van de discussies met
delegees beheerst.
Lenin
stelt in Nieuwe taken (Oeuvres, deel 8, pp.209-219) dat de nieuwe
situatie een toevloei van krachten meebrengt, dat het legale werk
verzekerd is zodat de partij zich kan concentreren op haar politieke
taken."In het begin van de beweging moest de
sociaal-democratie voornamelijk een bijna uitsluitend educatief werk
verrichten, bijna al haar krachten toespitsen op de economische
agitatie. Maar stilaan worden deze taken meer en meer en één
voor één overgenomen door nieuwe krachten, door bredere
lagen die in de beweging gekomen zijn. De revolutionaire organisaties
nemen meer en meer de echte politieke leiding in handen; hun
specifieke taak bestaat erin te wijzen op de sociaal-democratische
conclusies uit het arbeidersprotest en de uitingen van ontevredenheid
van het volk."
Tijdens de voorbereiding van de mijnstaking in '86 is gesteld dat dit verschillend is van onze situatie, waarin de vakbondsleiding de strijd saboteert. Daaruit volgde de "dubbele taak" van de partij. De partij moet niet alleen de politieke leiding nemen maar ook de klassenstrijd zélf organiseren want als hij aan de vakbondsleiding wordt overgelaten, komt hij er niet. Dit concept is uitgeschreven in de tekst Partij, vakbond en stakingscomités (1986). De klemtoon ligt op de verantwoordelijkheid van de partij voor het lostrekken van de strijd. In dat concept kadert ook de idee van de "drie pijlers" van de partij: het realiseren van de dubbele taak verloopt langs 1. de rechtstreekse agitatie en propaganda van de partij (pamfletten); 2. de werking van de vriendenkring; 3. de vakbondswerking.
De tekst stelt terecht dat een algemene staking niet vanuit de vakbondstop zal vertrekken en dus moet afgedwongen worden van onderuit, door zo breed mogelijk georganiseerde doorbraken vanuit de basis, steunend op een zo ruim mogelijke goedkeuring van het intermediair apparaat. Maar deze tekst geeft een scheefgetrokken beeld van de taken van de partij en van de vriendenkringen in de staking. Het zwaartepunt ligt op het "doorbreken" en de hoofdstrijd wordt gevoerd tegen de idee van "druk op de vakbond" en het "uitsluitend werken langs de vakbondsstructuren". In de praktijk oriënteert dat de activiteit van de vriendenkringen voornamelijk op het zélf organiseren van de strijd. (...)
Tijdens de voorbereiding van de mijnstaking in '86 is gesteld dat dit verschillend is van onze situatie, waarin de vakbondsleiding de strijd saboteert. Daaruit volgde de "dubbele taak" van de partij. De partij moet niet alleen de politieke leiding nemen maar ook de klassenstrijd zélf organiseren want als hij aan de vakbondsleiding wordt overgelaten, komt hij er niet. Dit concept is uitgeschreven in de tekst Partij, vakbond en stakingscomités (1986). De klemtoon ligt op de verantwoordelijkheid van de partij voor het lostrekken van de strijd. In dat concept kadert ook de idee van de "drie pijlers" van de partij: het realiseren van de dubbele taak verloopt langs 1. de rechtstreekse agitatie en propaganda van de partij (pamfletten); 2. de werking van de vriendenkring; 3. de vakbondswerking.
De tekst stelt terecht dat een algemene staking niet vanuit de vakbondstop zal vertrekken en dus moet afgedwongen worden van onderuit, door zo breed mogelijk georganiseerde doorbraken vanuit de basis, steunend op een zo ruim mogelijke goedkeuring van het intermediair apparaat. Maar deze tekst geeft een scheefgetrokken beeld van de taken van de partij en van de vriendenkringen in de staking. Het zwaartepunt ligt op het "doorbreken" en de hoofdstrijd wordt gevoerd tegen de idee van "druk op de vakbond" en het "uitsluitend werken langs de vakbondsstructuren". In de praktijk oriënteert dat de activiteit van de vriendenkringen voornamelijk op het zélf organiseren van de strijd. (...)
III.
De politiek op de commandopost
(...)
Een revolutionaire partij probeert, vertrekkend van de ervaringen van de massa's, fundamentele inzichten bij te brengen over kapitalisme, staat, revolutie en socialisme. Precies omdat de massa's veel vatbaarder zijn voor politiek, moeten onze inspanningen erop gericht zijn zo kwalitatief mogelijke vooruitgang af te dwingen en moeten we de stappentheorie bekampen (eerst goed werken in de economische strijd, daarna politiek). Vertrekkend van de concrete ervaringen van de massa's moeten we onze fundamentele inzichten in het kapitalisme binnenbrengen.
De weerstanden om 'aan politiek te doen' in stakingen situeren zich dikwijls alleen in ons eigen hoofd en niet onder de massa's. (...)
De partij verdedigt "directe" eisen die als doel hebben de massa's te oriënteren in antikapitalistische en revolutionaire richting, zonder dat ze op zich raken aan de grondvesten van het systeem. Het zijn herverdelingseisen en geen eisen die de eigendomsverhoudingen en het karakter van de staat veranderen. Er bestaat zeker de opvatting dat de "politiek" in de stakingsbeweging te herleiden is tot de agitatie voor het 6-puntenalternatief en de 32-urenweek. Dat politiek discuteren te herleiden is tot het ingaan tegen alle opvattingen die deze eisen in de weg staan, zoals "gelijke verdeling van de lasten", "concurrentievermogen", "realisme". Zeker, dit zijn aanknopingspunten voor het stellen van "welk maatschappijconcept" maar dit is op zich nog geen communistische politiek. We stellen vast dat vele arbeiders en delegees die met ons meegaan op het vlak van het "antikapitalistisch alternatief" afhaken op het "socialistisch alternatief".
De bedoeling van ons werk als communist moet zijn om de band te maken tussen onze opstelling in de economische strijd en onze overtuiging als communist. Daarop wordt uitvoerig ingegaan in het artikel: "Ons sociaal-economisch eisenprogramma en de strijd voor de socialistische revolutie".
Een revolutionaire partij probeert, vertrekkend van de ervaringen van de massa's, fundamentele inzichten bij te brengen over kapitalisme, staat, revolutie en socialisme. Precies omdat de massa's veel vatbaarder zijn voor politiek, moeten onze inspanningen erop gericht zijn zo kwalitatief mogelijke vooruitgang af te dwingen en moeten we de stappentheorie bekampen (eerst goed werken in de economische strijd, daarna politiek). Vertrekkend van de concrete ervaringen van de massa's moeten we onze fundamentele inzichten in het kapitalisme binnenbrengen.
De weerstanden om 'aan politiek te doen' in stakingen situeren zich dikwijls alleen in ons eigen hoofd en niet onder de massa's. (...)
De partij verdedigt "directe" eisen die als doel hebben de massa's te oriënteren in antikapitalistische en revolutionaire richting, zonder dat ze op zich raken aan de grondvesten van het systeem. Het zijn herverdelingseisen en geen eisen die de eigendomsverhoudingen en het karakter van de staat veranderen. Er bestaat zeker de opvatting dat de "politiek" in de stakingsbeweging te herleiden is tot de agitatie voor het 6-puntenalternatief en de 32-urenweek. Dat politiek discuteren te herleiden is tot het ingaan tegen alle opvattingen die deze eisen in de weg staan, zoals "gelijke verdeling van de lasten", "concurrentievermogen", "realisme". Zeker, dit zijn aanknopingspunten voor het stellen van "welk maatschappijconcept" maar dit is op zich nog geen communistische politiek. We stellen vast dat vele arbeiders en delegees die met ons meegaan op het vlak van het "antikapitalistisch alternatief" afhaken op het "socialistisch alternatief".
De bedoeling van ons werk als communist moet zijn om de band te maken tussen onze opstelling in de economische strijd en onze overtuiging als communist. Daarop wordt uitvoerig ingegaan in het artikel: "Ons sociaal-economisch eisenprogramma en de strijd voor de socialistische revolutie".
1.3.
Er is onbetwistbaar de tendens om "de politiek" te
herleiden tot de inzichten die "de klassenstrijd
vooruitbrengen"
In de tekst over Tweeërlei Tactiek wordt benadrukt dat we geen propagandapartij zijn die "politiek" beperkt tot opvoeding in het marxisme-leninisme en propaganda voor het socialisme. Er wordt vooral een intellectualistische opvatting over politiek gekritiseerd: "Deze minachting, deze onderschatting van de politieke taken in verhouding tot de spontane beweging, weerspiegelt juist het opportunisme."
De echte politieke taken bestaan erin om de beweging een juiste politieke oriëntatie te geven. Dit betekent dan vooral, de strijd winnen tegen gelijkmatige inlevering, voor de verwerping van het hele plan, tegen competitiviteitslogica, voor ons 6-puntenalternatief.
"Zullen wij in staat zijn van de juistheid van onze sociaal-democratische politiek en van onze verbindingen met het proletariaat... gebruik te maken om op de revolutie een proletarische stempel te drukken, om de revolutie niet alleen in woorden, maar metterdaad tot de werkelijk beslissende overwinning te drijven, om de onbestendigheid, de halfslachtigheid en het verraad van de democratische burgerij te overwinnen?" (Tweeërlei Tactiek, Voorwoord)
De analogie die gemaakt wordt tussen de economische strijd en de democratische revolutie van Lenin leidt tot economistische conclusies. Lenin toont aan dat de burgerlijk democratische revolutie een noodzakelijke etappe is en dat de revolutionairen die zo consequent mogelijk moeten voeren om de leiding uit handen van de burgerij te halen en de socialistische revolutie voor te bereiden. De stelling die eruit wordt afgeleid is: als wij de meest consequente vechters zijn in de economische strijd bakenen we ons 'politiek' af van de 'democratische burgerij', in dit geval van het reformisme. De revolutionaire lijn staat in dienst van de economische strijd.
Terwijl Lenin aantoont dat de opportunisten die de leiding aan de burgerij willen laten in de democratische revolutie, dezelfden zijn als de 'economisten' die enkele jaren voordien de 'politiek' van het proletariaat willen herleiden tot de economische strijd. Een eenzijdige lectuur van Tweeërlei Tactiek leidt tot een verwaarlozing van de politieke taken zoals die beschreven worden in Wat te doen?: het optrekken tot politieke inzichten die niet spontaan uit de klassenstrijd voortkomen. "Politiek" die niet recht-streeks ingrijpt op de problemen van de klassenstrijd worden eerder als intellectualisme beschouwd.
Het is de taak van de partij haar algemene politieke visies te doen doordringen: de noodzaak van het socialisme, het antiracisme, het oorlogsgevaar, de rol van de Europese eenmaking,.... (...)
Het is niet juist dat de opbouw van onze krachten in de vakbond moet wijken voor de onmiddellijke noden van de klassenstrijd. In de vorming van Tweeërlei Tactiek wordt volgende stelling van Lenin gebruikt:
"Wij hebben ongetwijfeld nog veel te doen om de arbeidersklasse op te voeden en te organiseren, maar het komt er nu vooral op aan te weten waar het politieke zwaartepunt van deze opvoeding en deze organisatie moet liggen. In de vakbonden en de legale verenigingen of in de opstand?".
Dit is correct voor een periode van revolutie maar niet voor een algemene staking. De stelling van het "zwaartepunt op de opstand" kan gemakkelijk de taken van werking in de vakbond onder tafel vegen. In elke staking moet men een plan hebben voor inplanting in de vakbond. De ervaringen van de beweging tonen voor de honderdste keer dat de invloed op de massa's voor een belangrijk stuk verloopt langs de invloed op de delegees, dat het winnen van invloed op de lagere vakbondsniveaus een absolute prioriteit is voor de versterking van de partij.14
In de tekst over Tweeërlei Tactiek wordt benadrukt dat we geen propagandapartij zijn die "politiek" beperkt tot opvoeding in het marxisme-leninisme en propaganda voor het socialisme. Er wordt vooral een intellectualistische opvatting over politiek gekritiseerd: "Deze minachting, deze onderschatting van de politieke taken in verhouding tot de spontane beweging, weerspiegelt juist het opportunisme."
De echte politieke taken bestaan erin om de beweging een juiste politieke oriëntatie te geven. Dit betekent dan vooral, de strijd winnen tegen gelijkmatige inlevering, voor de verwerping van het hele plan, tegen competitiviteitslogica, voor ons 6-puntenalternatief.
"Zullen wij in staat zijn van de juistheid van onze sociaal-democratische politiek en van onze verbindingen met het proletariaat... gebruik te maken om op de revolutie een proletarische stempel te drukken, om de revolutie niet alleen in woorden, maar metterdaad tot de werkelijk beslissende overwinning te drijven, om de onbestendigheid, de halfslachtigheid en het verraad van de democratische burgerij te overwinnen?" (Tweeërlei Tactiek, Voorwoord)
De analogie die gemaakt wordt tussen de economische strijd en de democratische revolutie van Lenin leidt tot economistische conclusies. Lenin toont aan dat de burgerlijk democratische revolutie een noodzakelijke etappe is en dat de revolutionairen die zo consequent mogelijk moeten voeren om de leiding uit handen van de burgerij te halen en de socialistische revolutie voor te bereiden. De stelling die eruit wordt afgeleid is: als wij de meest consequente vechters zijn in de economische strijd bakenen we ons 'politiek' af van de 'democratische burgerij', in dit geval van het reformisme. De revolutionaire lijn staat in dienst van de economische strijd.
Terwijl Lenin aantoont dat de opportunisten die de leiding aan de burgerij willen laten in de democratische revolutie, dezelfden zijn als de 'economisten' die enkele jaren voordien de 'politiek' van het proletariaat willen herleiden tot de economische strijd. Een eenzijdige lectuur van Tweeërlei Tactiek leidt tot een verwaarlozing van de politieke taken zoals die beschreven worden in Wat te doen?: het optrekken tot politieke inzichten die niet spontaan uit de klassenstrijd voortkomen. "Politiek" die niet recht-streeks ingrijpt op de problemen van de klassenstrijd worden eerder als intellectualisme beschouwd.
Het is de taak van de partij haar algemene politieke visies te doen doordringen: de noodzaak van het socialisme, het antiracisme, het oorlogsgevaar, de rol van de Europese eenmaking,.... (...)
Het is niet juist dat de opbouw van onze krachten in de vakbond moet wijken voor de onmiddellijke noden van de klassenstrijd. In de vorming van Tweeërlei Tactiek wordt volgende stelling van Lenin gebruikt:
"Wij hebben ongetwijfeld nog veel te doen om de arbeidersklasse op te voeden en te organiseren, maar het komt er nu vooral op aan te weten waar het politieke zwaartepunt van deze opvoeding en deze organisatie moet liggen. In de vakbonden en de legale verenigingen of in de opstand?".
Dit is correct voor een periode van revolutie maar niet voor een algemene staking. De stelling van het "zwaartepunt op de opstand" kan gemakkelijk de taken van werking in de vakbond onder tafel vegen. In elke staking moet men een plan hebben voor inplanting in de vakbond. De ervaringen van de beweging tonen voor de honderdste keer dat de invloed op de massa's voor een belangrijk stuk verloopt langs de invloed op de delegees, dat het winnen van invloed op de lagere vakbondsniveaus een absolute prioriteit is voor de versterking van de partij.14
Het
is duidelijk dat het OORSPRONKELIJKE analyse-rapport, als voorstel
ingediend bij het Centraal Comité in de EERSTE plaats ging
over een “rectificatie tegen het spontaneïsme en economisme”
(in na volging van het Vijfde Congres) Daar waar het probleem van
“intellectualisme” op het Vijfde Congres werd gesteld, was dit op
TWEEDE (ondergeschikte) plaats. EIGENLIJK is door een zeker
dogmatisme van het EIGENLIJK probleem “REFORMISME” twee minder
duidelijke problemen gemaakt (1. het hoofdprobleem “spontaneïsme”
en 2. het “secundair” probleem “intellectualisme”) Aan het
rapport, ingediend door Kris Hertogen, is (wellicht verwijzend naar
het Vijfde Congres) het “intellectualisme” als probleem
toegevoegd, EN HET GELIJK ALS EERSTE PROBLEEM GESTELD. Dit kan niet
anders dan een BEWUSTE revisionistische manipulatie zijn!
1http://marx.be/nl/content/archief?action=get_doc&id=22&doc_id=64.
Nummer 26, publicatiedatum: 0000-00-00 Copyright © EPO,
Marxistische Studies en auteurs — Overname, publicatie en
vertaling zijn toegestaan voor strikt niet-winstgevende doeleinden,
“Een revolutionaire partij in stakingen.- Lessen uit de campagne
tegen het Globaal Plan '93”, Rapport goedgekeurd door het Centraal
Comité van de PVDA, 15 september 1994
2Lenin,
Que faire?, in Oeuvres Deel 6, Editions sociale Parijs en Editions
du Progrès Moskou, 1965, p. 404. Zie Lenin Wat te doen?,
Uitg.Pegasus, Amsterdam, 1977, p.64.
3Ibidem,
p. 397 en Ibidem p. 57.
4Ibdidem,
p.401 en Ibidem p. 61.
5Ibidem,
p. 442 en Ibidem p.105.
6Vandervelde
Emile, Faut-il changer notre programme, Uitg.Progres, Moskou, 1970,
p.54 en 56-57
7Uit
“Hoofdstuk 3 Vier Assen om de Partij te rectificeren”, in “de
Partij van de revolutie”, EPO, 1996.
8http://marx.be/nl/content/geschiedenis-van-de-cp-bolsjewiki?doc=3_II_Mensjewiki.htm
9
E.
Vandervelde, Faut-il changer notre programme?, uitg. L'Eglantine,
Brussel, 1923, p.279.
10
E.
Vandervelde, op.cit., p.283-285.
11
Stalin,
Over de grondslagen van het Leninisme, Keuze uit zijn werken, deel
1, p.90
12
http://marx.be/nl/content/archief?action=get_doc&id=22&doc_id=77,
Nummer 26, november 1995, Copyright © EPO, Marxistische Studies
en auteurs — Overname, publicatie en vertaling zijn toegestaan
voor strikt niet-winstgevende doeleinden.“ Ons sociaal-economisch
eisenprogramma en de strijd voor de socialistische revolutie”
Politiek Bureau PVDA. Dit artikel handelt over het probleem van de
relatie tussen het sociaal en economisch programma van de PVDA en de
strijd voor het socialisme
13http://marx.be/nl/content/archief?action=get_doc&id=22&doc_id=64.
Nummer 26, publicatiedatum: 0000-00-00 Copyright © EPO,
Marxistische Studies en auteurs — Overname, publicatie en
vertaling zijn toegestaan voor strikt niet-winstgevende doeleinden,
“Een revolutionaire partij in stakingen.- Lessen uit de campagne
tegen het Globaal Plan '93”, Rapport goedgekeurd door het Centraal
Comité van de PVDA, 15 september 1994
14http://marx.be/nl/content/archief?action=get_doc&id=22&doc_id=64.
Nummer 26, publicatiedatum: 0000-00-00 Copyright © EPO,
Marxistische Studies en auteurs — Overname, publicatie en
vertaling zijn toegestaan voor strikt niet-winstgevende doeleinden,
“Een revolutionaire partij in stakingen.- Lessen uit de campagne
tegen het Globaal Plan '93”, Rapport goedgekeurd door het Centraal
Comité van de PVDA, 15 september 1994
Geen opmerkingen:
Een reactie posten